Zorgen over creationisten

Al enkele dagen was ons een gratis foldertje beloofd vanuit protestants-christelijke hoek; een werkje van creationisten ofwel, mensen die geloven in intelligent design. Daar kan ik mij altijd enorm op verheugen, want sinds de Passion Of The Christ-folder van David Maasbach ('Jesus He Knows Me') heb ik weinig vermakelijks medegedeeld gekregen van de bekeerdriftige medemens. Een dag later dan aangekondigd vond ik het slappe, papieren boekje tussen een pakketje foldertjes van Kruidvat en C1000. Evolutie of schepping heette het werkje en middels een soort stempelachtig logo werd mij toegeschreeuwd dat het lezen ervan een zaak was van levensbelang. Haastig begon ik met lezen om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat ik dit boekje en achterliggend denken een groot gevaar vind voor het onderwijs.

Op bijhorende website www.creatie.info staat te lezen dat een groot comité van goed opgeleide mensen dit gedachtengoed ondersteunt. Daarnaast is er ook nog lesmateriaal te vinden, waarvan je hart als te-learner ook niet sneller gaat kloppen: wat knullige sites en powerpoints. Hoe dan ook: een en ander wekt de indruk dat er goed is nagedacht over de hele boodschap. Jammer alleen dat er zoveel flauwekulargumenten worden gebruikt.

Het boekje begint met vast te stellen dat onze gedachten bepalen wat we zien; ons waarnemen van feiten zal altijd persoonlijk worden ingekleurd. Daar breng ik niets tegenin, alleen mis ik ergens een zinnetje dat de auteurs hieraan toch ook onderhevig moeten zijn. Maar goed, tot dusver ga ik met hen mee.

Moeilijker wordt het als de vraag wie God is beantwoord moet worden. De schrijvers hebben duidelijk voor ogen dat God een persoon is, want er is sprake een Schepper. Daarmee is meteen helder welke gedachten bepalen wat wordt gezien: veel mensen van allerlei religies zien God als een onpersoonlijke kracht en die vallen meteen af. De nadenkvraag begrijp ik niet zo goed in deze context: de vraag waarin een aap voornamelijk verschilt van een mens vind ik raar onder het kopje 'Wie is God?' en bovendien heb ik het idee dat ik word gedwongen een bepaald antwoord te geven: de mate van allerlei vormen van bewustzijn zijn bij de mens allicht groter.

Er zijn volgens de auteurs twee soorten wetenschap: technische en historische. In hun ogen sluiten deze wetenschappen elkaar uit, getuige de nadenkvraag: "De evolutietheorie geeft een verklaring over iets dat miljoenen jaren geleden gebeurd zou zijn. Is dat een technische of een historische wetenschap?" Mag ik gaan voor allebei?

De grenzen van het strijdperk zijn getrokken en vanaf pagina 4 gaan de schrijvers helemaal los. De raarste vragen schieten aan de lezer voorbij. Zien is geloven: dit principe dat vaak tegen christenen wordt gebruikt, wordt nu handig ingezet als wapen: heb jij ooit een mens zien ontstaan uit een eencellig organisme? Zie jij om je heen geleidelijk aan evolutie plaatsvinden? De nadenkvraag op deze bladzijde vind ik zo vreemd dat ik niet precies hoe ik die moet opvatten: "Trein 1 verlaat station A om 10.35 uur en hij rijdt met een gemiddelde snelheid van 93 km per uur naar station B. Hoe duur is 50 gram pindakaas van Calvé bij Albert Heijn?"

Hilarisch wordt het boekje als verkapt wordt verwezen naar de zondvloed, waarmee meteen een verklaring wordt gegeven voor fossielen die door de grenzen van aardlagen heen liggen. Als op bladzijde 6 wordt verwezen naar een schoolboek uit 1879 met plaatjes van verschillende embryo's is het mij volkomen duidelijk dat de argumentatie in het hele boekje wetenschappelijk gezien erg zwak is. Behalve conclusie 2 vind ik de hoofdpunten waarop de auteurs uiteindelijk uitkomen buitengewoon onwaar.

De evolutietheorie is geen geloof. Punt. Het woord theorie betekent dat het een opeenvolging van gedachten is die getoetst kunnen worden middels proeven. Dingen uit het verleden kunnen wel degelijk technisch worden bewezen, denk aan koolstofdatering. Het letterlijk nemen wat in de Bijbel staat is wel geloof en voor mij begint geloof waar wetenschap eindigt.

Bovendien heb ik iets tegen de term intelligent design. Er zijn bepaalde zaken in de natuur die ik helemaal niet zo slim vind aangelegd: hierbij denk ik aan het bevallen van zoogdieren (een ei leggen lijkt me gemakkelijker), mannelijke genitaliën (en kou) of de kleine teen.

Ik heb een katholieke opvoeding gehad en tot ongeveer mijn tiende heb ik geloofd dat wat in de Bijbel stond allemaal letterlijk waarheid was. Later ben ik gaan worstelen met allerlei zaken waarbij ik tot de conclusie gekomen ben dat als God mij onvoorwaardelijk zou liefhebben, ik het buitengewoon onsportief en gemeen zou vinden als hij/zij/het mij na mijn leven zou beoordelen. Daarna ben ik tot de conclusie gekomen dat de wetenschap mij oneindig veel te bieden heeft.

Nu, opgeleid als historisch letterkundige, vind ik verschillende Bijbelboeken prachtige teksten voor wat betreft vorm en inhoud en ik kan daarvan erg genieten. Ook The Origin of Species van Charles Darwin is erg mooi geschreven. Bovendien weet Darwin zelf ook niet waar, waarom of door wat de evolutie is begonnen. Daar ligt voor christenen zeker een kans om op in te gaan. Een theorie hoeft geloof van mensen niet uit te sluiten. (Neale Donald Walsch heeft daar leuk - en winstgevend - over geschreven.)

De polariserende doctrine van Evolutie of schepping vind ik iets dat net zo ver van kinderen moet worden afgehouden als het niet-inenten tegen polio of het omkleden van broek naar rok in een koud fietsenhok. Hooguit zal ik het boekje inzetten als voorbeeld van drogredenen, want er zitten er genoeg in om een bovenbouwklas havo of vwo een goed lesuur mee bezig te houden. En ik zal altijd naar iedereen uitdragen dat je als wetenschapper overal voor moet openstaan, maar dat je alles wat je vindt goed moet kunnen onderbouwen.

Scratch!

Heb je vakantie? Is het bij jou ook rotweer buiten? Heb je even niets te doen? Dan heb ik een leuke tijdsbesteding voor je en die is nog nuttig ook. Tenminste, als je ermee overweg kunt. Als je er nog nooit van hebt gehoord, krijg je deze tip van mij: gebruik Scratch. Dit is een handig, relatief laagdrempelig programmaatje waarmee je animaties en games kunt maken.

Ik ben nog even niet zo behept dat ik een 'GALC-proof' serious game heb kunnen vervaardigen, maar een kort, simpel probeersel wil ik je niet onthouden. (Druk op het groene vlaggetje, zet het geluid open en gebruik de cursors om het poppetje te laten dansen...)

Je kunt de animaties en games delen met anderen,  je kunt commentaar leveren en ze zelfs downloaden en weer herbewerkt terugzetten op de site! De mogelijkheden zijn werkelijk enorm. Nu al is Scratch een leuke uitdaging voor leraren en trainers die hun verhaal willen opfleuren.

Dus: voor iedereen die niet op de lange latten of in de polonaise staat de komende dagen: ga lekker knutselen. En: als je wat leuks hebt gemaakt, ben ik benieuwd naar het resultaat!

Chatles!

Stukje op microniveau met een ideetje van mij: lesgeven via de chat. De ingrediënten die ik tot mijn beschikking heb op het Canisius College: 3 lessen van 50 minuten, een lesmethode (Op Nieuw Niveau hier) een computerlokaal (les 1 en 3), een 'normaal' lokaal met een internetcomputer + beamer (in mijn geval een digitaal schoolbord voor les 2) en een elo (elektronische leeromgeving: op het CC is dat Moodle) en - in dit voorbeeld - een 2de klas op havo/vwo-niveau.

De leerlingen moeten een tekstverklaring maken, maar zij mogen niet direct met elkaar praten; alles wat ze willen zeggen gebeurt in een chatbox die ik op onze elo heb klaargezet een domein (cursus) waarbinnen alleen zij en ik kunnen komen. Zij mogen bovendien alleen communiceren in fatsoenlijke Nederlandstalige zinnen die beginnen met een hoofdletter en eindigen met een leesteken. Ofwel: geen MSN-gehakketak. Hun opdracht: maak samen een wiki (nu even een Woordenlijst, want de wiki werkt nog niet zo goed op Moodle) waarin je het perfecte correctiemodel maakt van de tekstverklaring.

Wat gebeurt er de eerste les? Reken er maar op: die wordt heel interessant. Mijn tweedeklassers begonnen geweldig te ouwebetten via de chatbox. Een enkeling chatte af en toe: "Laten we beginnen met opdracht 1!", maar inhoudelijk is de eerste les niet veel bereikt. Gelukkig kun je een chatlog laten bijhouden door Moodle.

Dat chatlog nam ik mee naar les 2. Op mijn digitale schoolbord heb ik minitieus het log laten zien aan de leerlingen. Doodstil zagen ze precies wie - met naam, toenaam en avatar - wat zei op welk moment, hoe weinig er inhoudelijk is gebeurd. Sterker nog: ze waren geschokt dat ik feitelijk heb blootgelegd wat er normaalgesproken ook kan plaatsvinden in een lesuur: volkomen improductief geleuter. Nee, de leerlingen beloofden beterschap en daarna zijn ze in groepjes van 5 de tekstverklaring gaan maken in hun schrift. Les 2 maakt les 1 leerzaam.

Geloof me: in les 3 waren alle leerlingen aantoonbaar binnen 4 minuten begonnen met de opdracht, verdeelden ze onderling taken en vulde de wiki zich langzaam met antwoorden. Die antwoorden werden verbeterd door anderen en alle commentaar op elkaars werk vond plaats in de chatlog. Ik ben zelfs even het lokaal uitgelopen en teruggeslopen naar het raam naast de deur om ze stiekem te observeren. Het leek alsof elke leerling alleen maar op zijn eigen schermpje zat te kijken, maar aan het chatlog heb ik later kunnen zien dat er enorm werd samengewerkt.

Na iets meer dan een halve les was iedereen klaar, getuige het opkomen van Hyves- en Flashgamespagina's. Ik heb iedereen gesommeerd om naar het gebeamde te kijken en ik heb de leerlingen twee maal kunnen complimenteren: ten eerste was het chatlog voorbeeldig, want de overgrote meerderheid van het geposte was gericht op samenwerking en inhoud. Daarnaast was door hun collectieve intelligentie gegenereerde correctiemodel werkelijk perfect, beter dan het antwoordmodel uit het boek zelfs. Het alleraardigste vond ik nog wel dat mijn leerlingen de lessen er nuttig hadden gevonden.

Als je de uitrusting ervoor hebt, kan ik je zeer aanraden om zulke chatlessen eens te geven. Door de hierboven geschreven afwisseling van activiteit en reflectie heb ik in elk geval erg efficiënt verschillende product-, proces- en subdoelen bereikt met mijn tweedeklassers.

Minority Reportachtige technologie in jouw les

Gelezen op NU.nl:

LONG BEACH - Amerikaanse wetenschappers hebben een 'mobiel zesde zintuig' ontwikkeld. Met deze gadget kan informatie van internet gebruikt worden in het dagelijks leven.

Dat hebben wetenschappers van de Massachusetts Institute of Technology (MIT) woensdag bekendgemaakt. Het apparaatje is een webcamera, projector, en smartphone met internetverbinding ineen en kan gedragen worden als een sieraad.

Als je bijvoorbeeld wilt weten hoe laat het is, teken je met een vinger een cirkel op je pols en dan wordt de tijd op je pols geprojecteerd. Maak je met je duimen en wijsvingers een kader, dan maakt het apparaatje een foto.

Winkelen
Tijdens het winkelen kan het apparaatje producten herkennen en een signaal geven of het je smaak is. In kranten herkent het artikelen, zoekt er razendsnel het laatste nieuws bij en met eventueel een video erbij kan de informatie op bijvoorbeeld de dichtstbijzijnde muur geprojecteerd worden. ''Je kunt ieder oppervlak gebruiken inclusief je hand als er niks anders in de buurt is'', zei een van de wetenschappers.

Implantaat
De gadget is nog steeds in ontwikkeling. ''Misschien hebben we over tien jaar het ultieme zesdezintuigimplantaat'', aldus de wetenschapper.

Ik zeg:
Wauw! Ik zie mijzelf tijdens mijn plenaire uitleg al lopen naar een muur om daarop een vak te tekenen waarin audiovisueel materiaal is te zien. Of ik teken een vakje op de tafel waaraan de leerling of student zit. Vervolgens laat de student op die manier zien wat die eigenlijk bedoelt. Tijdens een overleg even snel een aantekening maken of iets verduidelijken met opgezochte statistieken.

Als die dingen er zijn, dan stel ik me beschikbaar om zo'n hanger te testen. (Zo'n implantaat moet ik nog even overdenken.) Tot die tijd droom ik lekker even verder...

Klik hier voor een uitgebreider bericht dan dat op Nu.nl

Boeken eruit, elektronica erin

De afgelopen weken was het weer feest op veel Nijmeegse middelbare scholen: proefwerkweek. Er circuleren dan enorme hoeveelheden papier; als een school in de fik vliegt moet die dagen nasmeulen. Een groot aantal van mijn nakijkwerken - want ook voor mij was het party time - was dermate kortcyclisch dat daar inmiddels intelligente elektronische oplossingen voor bedacht moeten kunnen worden. Andere ambachtelijkheden hoeven niet per se vermeden te worden: een grote, maar leuke klus is het lezen van schriftelijke betogen van mijn examenleerlingen.

Als een van de vwo-onderwerpen lanceerde ik de stelling dat op middelbare scholen schoolboeken vervangen moeten worden door minilaptops. Opvallend genoeg werd ov

er deze stelling het meeste geschreven en bovendien was het merendeel van de auteurs voor dit idee. Het idee vind ik helemaal niet zo gek. Wat mij betreft schaffen we grote delen van de boekenlijst meteen af als daar een inhoudelijk sterk, webbased alternatief tegenover staat.

De klassieke driehoek die wordt gebruikt in het onderwijs (leerling, ouders, leraar) zal ik eens toepassen op dit geheel. Dit doe ik niet alleen om het overzichtelijk te houden, maar ook omdat ik een zwak heb voor dit soort Enkhuizer Almanakachtige rijtjes (rust, reinheid en regelmaat - prachtig!). Voor alle partijen zie ik alleen maar voordelen.

Leerling
Als de nieuwe brugklasser ergens in de tweede schoolweek doorheeft dat hij de Dikke Van Dale en de Bosatlas niet permanent in zijn schooltas hoeft te houden, houdt hij nog steeds een indrukwekkend gewicht aan boeken over. Dan kun je wel allemaal nuttige tips blijven geven aan die arme kinderen, maar het torsen van een tas met een agenda, een minilaptop en nog wat los spul ziet er logistiek toch gunstiger uit, dunkt me.

Dat de leerling van nu geen handleiding zal gebruiken en het apparaat toch goed aan de praat zou weten te krijgen is geen nieuwigheid meer tegenwoordig. De minilaptop staat echter wel paraat om alle informatie te herbergen die normaal via het lesboek en bijeengekopieerd materiaal wordt aangeleverd. Als je zo'n kind vanaf dag één lessen geeft in elementair systeembeheer (met nadruk op zowel systeem als beheer) zit je mijns inziens al op het vlak van de diepere levenslessen: houd je zaakjes geordend. En ja hoor, dat kun je iedereen leren! (Niet zelden met tijd en geduld.)

Natuurlijk zal een kind zuinig moeten zijn op de laptop. Of het apparaat bestand is tegen een pubereuze driftbui is wellicht de vraag, maar een goede machine zal toch een kleine valpartij, gymschoenen in de tas of een plens thee moeten kunnen verdragen. Mijn oude Gameboy Advance SP heeft erger doorstaan en die werkt nog uitstekend. Robuustheid blijft een pre.

Ouders
Regel de zaken zo dat ouders ook openheid hebben over hetgeen zich afspeelt op het digitale machientje van hun kroost. Maak afspraken over het wissen van de zoekgeschiedenis (dat mag niet of het kind is verdacht), zorg dat alle opdrachten toegankelijk zijn te vinden op de elektronische leeromgeving van de school en vooral ook dat spinoff als resultaten eenvoudiger bij te houden zijn. Dat vergroot de betrokkenheid van ouders bij het leerproces van hun kinderen. Hé, als leerling zul je toch onderhevig zijn aan controle. Dan kun je beter meteen de discussie over openheid voor iedereen omzeilen door alle vitale data - gecontroleerd en persoonlijk - toegankelijk te maken. De laptop is eigenlijk van school, dus een bepaalde mate van openbaarheid zal eraan moeten kleven.

Leraar

Is de laptop van school? Zeker; nu de boekenlijsten voor ouders gratis worden, zal de aanschaf van het leermateriaal via scholen worden geregeld. Eigenlijk wordt zo'n ding daarmee van school, vind ik (voorbijgaand aan details dat een school de distributie, borgsom en administratie vermoedelijk zal uitbesteden aan een gespecialiseerd bedrijf). De kosten van één laptop zal ongeveer gelijkwaardig zijn aan de kosten van twee of drie schooljaren schoolboeken.

Schoolboeken zijn vervangbaar en naar mijn mening zou dat überhaupt vaker moeten gebeuren. Alhoewel het in het middelbare onderwijs met name gaat om het opdoen van parate kennis, is ook de lesstof voor veel vakken regelmatig onderhevig aan revisie. Zelf inzichten van historici kunnen leiden tot een nieuwe beschouwing van een tijdvak, een nieuwe aanpak of een nieuwe stand van onderzoek. De Bataafse Opstand zal in het jaar 69 blijven, maar nieuwe ontdekkingen daaromtrent moeten per definitie leiden tot een nieuwe druk. Ik ben geen groot econoom, maar zo'n editie kost meer tijd (dus geld) dan een herzien stuk tekst op internet. De kwestie van het grotere gebruiksgemak hoef ik - meen ik - ook niet nader te betogen.

Voor het mooie vak Nederlands moeten typische onderbouwactiviteiten als zinsontleden, woordbenoemen en spellen toch ook in interactieve lik-op-stukoefeningen en -toetsen verpakt kunnen worden? Op de SSgN (Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen) zijn ze al heel ver met zulk lesmateriaal. Sterker nog, als je leerlingen hier op gezette tijden aan laat werken, houd je volgens mij nog veel meer ruimte over voor handschriftontwikkeling, tekstverklaren en absoluut ook de leuke, creatieve kanten van het vak. Ik zou het wel weten...

De combinatie met een digitaal schoolbord lijkt mij nog het meest ideaal. Van mijn Canisiuscollega biologie/ANW Marco Thörig weet ik dat hij middels allerhande animaties lastige lesinhoud veel beter kan uitleggen dan aan de hand van het plaatje uit het schoolboek. (En dat doet hij verdomd goed!) Koppel je het beeld van het bord aan een toets via je elektronische leeromgeving en je kunt heel veel snel en tussentijds controleren of je alle leerlingen ook online hebt aangaande jouw uitleg. (Verbind je level ups aan dat toetsen, daag je wellicht nog meer uit tot het opdoen van kennis.)

Als ik de geruchten mag geloven, zijn de Italiaanse collega's zachtjes om aan het gaan voor de laptop. Critici heb ik nog niet veel gehoord, wel mensen die het moeilijk vinden om het oude, vertrouwde schoolboek los te laten. Hé, bij Nederlands moeten ze heus nog boeken lezen, hoor! Levert langdurig staren naar een scherm hoofdpijn op? Heb je wel eens enige tijd in een schoolboek gelezen? Gaat het vermeerderde gebruik elektriciteit niet ten koste van het milieu? Onderzoek maar eens hoe goed de ouderwetse papierhandel is voor onze planeet. Voor de scholen lijkt de komst van de minilaptop in elk geval veel beter. Vooral als de gebouwen van al het papier weer uit de voegen barsten in de toetsweek.