tag:blogger.com,1999:blog-13592489140903997772024-03-12T19:41:02.462-07:00Edublog Martijn WijngaardsOver game-based storytelling, teambuilding, persoonlijkleiderschap, blended learning en andere vehikels voor het vergroten van vertrouwen.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.comBlogger146125tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-3002453013514051482020-02-05T03:05:00.001-08:002020-02-05T03:05:10.295-08:00Over schijt aan de kinderen en bevroren rolfluïditeit<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-orZYF7KPvtk/XjqVFNCngaI/AAAAAAADAi0/zkXZYP8k5HEQR3627ED_abcuHCZTHKX8gCLcBGAsYHQ/s1600/2019-7-23_44535-1.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1472" height="320" src="https://1.bp.blogspot.com/-orZYF7KPvtk/XjqVFNCngaI/AAAAAAADAi0/zkXZYP8k5HEQR3627ED_abcuHCZTHKX8gCLcBGAsYHQ/s320/2019-7-23_44535-1.jpg" width="294" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Chantal in actie</td></tr>
</tbody></table>
Was het nou Jeroen (32, gefingeerde naam) die zei: 'Ja, eh. En nou?' of het personage Chantal dat hij speelde? In het verhaal dat we met zijn collega's aan het vertellen waren via <a href="http://martijnwijngaards.nl/Training" rel="nofollow" target="_blank"><i>Perikelen</i>, een serieus tafelrollenspel</a>, gebeurde iets waardoor Jeroen bevroor. Of was het toch Chantal? Bovendien: de andere vier deelnemers waren eveneens in verwarring.<br />
<br />
Jeroen had zich voorgesteld als ICT-specialist, bouwer van complexe systemen, ethisch hacker in zijn vrije tijd en speler van Final Fantasy XIV. Hij vertelde alleenstaand te zijn en te wonen in een ruim appartement. Vrij voorin de kennismaking vertelde hij ook nog graag pastagerechten te eten, want die waren eenvoudig te maken.<br />
<br />
Ik had hem het personage Chantal gegeven, een freelance schrijver was van webcontent. Het bedrijf waarin de andere personages werkten was haar belangrijkste opdrachtgever en ze was heel gedreven, efficiënt en scherp. Haar moederschap zag ze hoe dan ook als haar belangrijkste functie in het leven, naast haar relatie met de vader van de twee.<br />
<br />
<b>Waarheen leidt de weg?</b><br />
En toen ging de telefoon van Chantal. De personages stonden op precies het punt om, bewapend met allerlei scherpe en zware kantoorartikelen, af te dalen in een avontuur in een Arthuriaanse fantasiewereld. Of Chantal naar school wilde komen, want één van de kinderen was hard gevallen en moest naar het ziekenhuis.<br />
<br />
Vrijwel synchroon aan het bevriezen van Jeroen barstten de adviezen los. De vader moest maar gebeld worden. De groep kon niet in de steek gelaten worden. Het mysterie moest opgelost worden. Voor Chantal zelf lagen er fraaie beloningen in het verschiet. Schijt aan de kinderen!<br />
<br />
Normaal gesproken wil ik alles oplossen <i>in game</i>, in het verhaal. Het losgebarsten tumult en de radeloosheid aan de andere kant maakten dat ik alles even stillegde. Ik vroeg Jeroen wat er in hem omging. Hij zei: 'Ik weet het niet.'<br />
<br />
'Je moet gewoon ...', hielp een collega.<br />
Ik vroeg de collega of deze opmerking van hemzelf kwam of van zijn personage. Toen was hij ook stil.<br />
<br />
De opdrachtgever had een klein team aan ICT'ers aan mij overgeleverd die hij empatischer wilde laten zijn. Hij had begrepen dat tafelrollenspellen daaraan kunnen bijdragen. Of ik niet iets voor deze mensen had liggen.<br />
<br />
Vervolgens hebben we een interessant groepsgesprek gehad over wat in de methode-Lewis (Deep democracy) <i>rolfluïditeit</i> wordt genoemd. Dat je ervaart dat je op hetzelfde moment verschillende rollen hebt en moet omgaan met de emoties die daarbij horen (blij, want het avontuur lonkt plus bang, want je kind heeft iets). Als mens hebben we allicht verschillende rollen (collega, vriend, ouder, kind, klant). In groepsverband hebben we juist weer snel de neiging om onszelf of elkaar te reduceren tot één rol: jij bent toch blij? Jij bent toch die lolbroek?<br />
<br />
De deelnemers buitelden over elkaar heen met voorbeelden. Ze putten uit hun eigen leven. Hoe ze wel eens vrienden hebben laten zitten voor iets wat op hun werk voorrang zou moeten hebben. Dat ze vroeger hun eigen moeder wel eens de schrik hadden aangejaagd met een vreselijke valpartij.<br />
<br />
Die ervaringen vroeg ik ze vervolgens mee te nemen naar hun personages. Ze mochten in de beschrijvingen wat dingen opschrijven die wat meer diepgang gaven op dit gebied. Een minuut of drie hebben ze wat steekwoorden genoteerd.<br />
<br />
'Schijt aan de kinderen,' zei Jeroen toen. 'Yes!', riepen de anderen. En we continueerden ons verhaal.<br />
<br />
Het was een eerste bijeenkomst.<br />
<br />
<br />Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-78493971562983714452019-11-09T10:17:00.002-08:002019-11-09T11:13:47.497-08:00Kies zelf je avontuur: daarom een e-book!E-books kunnen veel meer zijn dan een kille schermvariant van zo'n lekker geurend, papieren boek. Dat wil ik laten zien met <i><a href="https://www.kobo.com/nl/nl/ebook/hendrik-de-hertog-van-brunswyk" target="_blank">Hendrik, de hertog van Brunswyk</a></i>. In dat boekje kun je zelf kiezen welke stappen je personage zet. Soms leidt dat tot een buitengewoon nare afloop, soms het tegenover gestelde.<br />
<br />
Op je mobiel, tablet of e-reader werken de <i>links</i>. Zo kun je met je vinger je keuze maken. Ik stel me voor dat dit leuk is in alle situaties wanneer je toch op je schermpje staart. Want dat doen we bijna allemaal heel veel, eerlijk is eerlijk.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
De basis van de tekst is keiharde literatuurwetenschap. Over hertog Hendrik zijn vanaf de middeleeuwen in het hele Hanze-gebied vertellingen ontstaan over zijn avonturen: prozaromans, ballades, historieliederen en gedichten in het Hoogduits, vroegmoderne Nederlands, Deens, Zweeds en Tsjechisch. Ze vertellen ongeveer hetzelfde, maar op allerlei manieren. In de ene vertelling vreet de hertog zijn ridders op, in de andere hakt hij de kop af van een monster en in weer een andere de staart.<br />
<br />
Al die vertellingen heb ik in stukjes geknipt en ver- of hertaald. Die heb ik samengevoegd tot een <i>Follow Your Own Adventure.</i> Achterin geef ik een kleine verantwoording, een bespiegeling en een overzicht van alle bronnen.
<br />
<br />
Literatuurgeschiedenis is leuk en relevant. Daarvan wil ik met dit interactieve, speelse e-boekje getuigen. Gamification ontmoet letterkunde. Pretentie? Plezier voor de hele familie nu de dagen korter worden.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://www.kobo.com/nl/nl/ebook/hendrik-de-hertog-van-brunswyk" target="_blank"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="223" src="https://1.bp.blogspot.com/-wO_YUDUnbbM/XccPjPW2_nI/AAAAAAAC_io/k-zYrWazwgkZOPY3isHBBhIi6fYNlR7MQCLcBGAsYHQ/s400/20191109_195315.jpg" width="400" /></a><span id="goog_727403817"></span><a href="https://www.blogger.com/"></a><span id="goog_727403818"></span></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://www.kobo.com/nl/nl/ebook/hendrik-de-hertog-van-brunswyk" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;" target="_blank"><img border="0" data-original-height="328" data-original-width="618" height="211" src="https://1.bp.blogspot.com/-BcyE48S6axY/XcbsEL22ltI/AAAAAAAC_iY/WyDG_TN2pm06IlfueRw7pZkrvvr1kApcACLcBGAsYHQ/s400/Screenshot%2B2019-11-09%2Bat%2B17.39.36.png" width="400" /></a></div>
<br />
<div id="sellcard_product_widget_container">
<div id="sell-card-preview">
<div class="mbssellwidget-productcard-container" id="sell-card213750">
<div id="sellcard_info-container213750">
<div id="sellcard_buy-button213750">
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-83329344839197104852019-11-04T06:46:00.002-08:002019-11-04T06:46:59.246-08:00Spelen negatief? Het is maar hoe je de term gebruikt<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-ro_jiYdnOgw/XcAAX8DoO-I/AAAAAAAC_eA/Szc0LzCj48sw_0J2FqVsnrUjeKg-7kg9ACLcBGAsYHQ/s1600/urn-gvn-KBMI01-LBLKBWOUTERS15048-001-large.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="872" height="400" src="https://1.bp.blogspot.com/-ro_jiYdnOgw/XcAAX8DoO-I/AAAAAAAC_eA/Szc0LzCj48sw_0J2FqVsnrUjeKg-7kg9ACLcBGAsYHQ/s400/urn-gvn-KBMI01-LBLKBWOUTERS15048-001-large.jpeg" width="217" /></a></div>
Hoe komt het toch dat het werkwoord 'spelen' voor allerlei mensen een negatieve betekenis krijgt? Ik vraag het me vooral af omdat <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/09/voordelen-van-gamebased-storytelling.html" target="_blank">onderzoeken unaniem positief zijn</a> over het enorme palet aan positieve uitkomsten van het goed toepassen van gamificatie. Waar zouden de vooroordelen vandaan komen?<br />
<br />
In <a href="https://www.geheugenvannederland.nl/nl/geheugen/view/het-geestelijk-kaartspel?coll=ngvn&maxperpage=36&page=1&query=kaartspel&identifier=KBMI01%3A52008" target="_blank">een lied uit de negentiende eeuw</a> krijgt een soldaat op zijn kop van zijn majoor omdat hij een kaartspel heeft meegenomen naar de kerk. Kaarten werden ook toen veelvuldig gebruikt om te gokken en ongebreideld gokken levert gewoonlijk problemen op. Dat was toen al bekend en dat is nu nog zo. Een goede officier ziet zijn rekruten liever niet met een pak speelkaarten rondlopen en al helemaal niet in de kerk.<br />
<br />
De soldaat leert hem dat het kaartspel voor hem een vehikel is om te overdenken wat men gewoonlijk pleegt te overdenken in de kerk. Als eenvoudige diender kan hij zich geen duur kerkboek permitteren en wel een kaartspel. Voor elke kaart heeft hij een religieuze verklaring bedacht.<br />
<br />
Kortom: de soldaat laat zien dat het niet uitmaakt wát je gebruikt, maar hóe je het gebruikt.<br />
<br />
<b>Hoezo niet serieus?</b><br />
Eigenlijk is het raar dat sommige mensen meer dan 90 jaar na het boek <i><a href="https://www.dbnl.org/tekst/huiz003homo01_01/" target="_blank">Homo ludens</a></i> van de grote Johan Huizinga nog belemmerende overtuigingen hebben ten aanzien van spelen. Spelen zou vanuit die visie juist in de weg staan van de veronderstelde ernst des levens, waarin we nu eenmaal allemaal productief moeten zijn en toetsbare resultaten moeten leveren.<br />
<br />
Volgens Huizinga heeft spel de volgende kenmerken:<br />
<br />
<ul>
<li>een vrije handeling</li>
<li>staat buiten het gewone leven</li>
<li>bewust 'niet gemeend'</li>
<li>heeft geen direct materieel belang of nut</li>
<li>duur en setting is bepaald</li>
<li>er zijn bepaalde regels</li>
<li>roept groepsgevoel op</li>
<li>het is of een strijd om iets of een verbeelding van iets (of een combinatie)</li>
</ul>
<div>
Bovendien betoogt hij dat spel en ernst zijn verbonden, net zoals <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/06/gezocht-humor-alleen-welke-humor.html?m=0" target="_blank">humor en ernst</a> dat zijn. Je hebt het ene nodig om grip te krijgen op het andere. Door spel leer je kennen wat wij allemaal als werkelijkheid zien.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Ook tegenwoordig staat Huizinga's kenschets van spel nog als een huis. <a href="https://www.researchgate.net/publication/325871459_Why_Fun_Matters_In_Search_of_Emergent_Playful_Experiences" target="_blank">Sonia Fizek</a> pas deze ook toe in haar strijd tegen het vooroordeel dat spelen en <i>gamificatie</i> flauwekul zijn. Haar conclusie besluit ze met te stellen dat wie een positieve spelomgeving wil creëren de manier van denken nodig heeft van een kunstenaar en niet per se van een ambachtsman. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Ik heb ergens gelezen van een onderzoek naar de noodzaak van spelen. Honden die niet mogen spelen werden uiteindelijk vals en gemeen. En iets over een Roemeense mensen die niet mochten spelen van hun overheid en omgeving en daardoor uiteindelijk veel minder creatief, productief en gelukkig waren dan mensen die wel mochten spelen. (Wie weet welke teksten ik bedoel mag het hieronder zeggen.)</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Bewust creatief </b></div>
<div>
In de Transactionele Analyse, een werkwijze die bestudeert hoe mensen met elkaar communiceren (en een therapeutisch kader biedt omdat te bewerkstelligen) komt creativiteit idealiter voort uit wat aldaar 'de geïntegreerde volwassene' heet. Deze volwassene wisselt in zijn communicatie bewust zijn eigen zijnstoestanden af van de 'voedende (niet-betuttelende) ouder', het 'vrije kind' met die van spontane, intieme (als in: laat andere mensen toe) volwassene. Het is even <a href="https://www.swpbook.com/boeken/137/transactionele-analyse/49/transactionele-analyse" target="_blank">mijn korte weergave</a>, zonder dat ik claim een specialist te zijn op dit gebied. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Hoe dan ook lijkt het beeld van deze geïntegreerde volwassene mij goed te stroken met opvattingen over tevreden, productieve mensen die zingeving ervaren in wat ze doen. Daniel Pink, die al jarenlang deskundig betoogt dat creativiteit de belangrijkste factor in werk en leven is, <a href="https://innovationmanagement.se/imtool-articles/creativity-is-at-the-heart-of-21st-century-work-says-dan-pink/" target="_blank">heeft er onlangs nogmaals een pleidooi over gehouden</a>. Creativiteit ziet hij in toenemende mate als de belangrijkste factor van welk werk dan ook, niet productiviteit op zichzelf. Die geïntegreerde, creatieve volwassene is daarin de spil van zijn eigen leven en niet meer zogenaamd overgeleverd aan allerlei andere krachten.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<a href="https://www.degruyter.com/view/books/transcript.9783839421666/transcript.9783839421666.23/transcript.9783839421666.23.xml" target="_blank">Henry Jenkins </a>benadrukt dat met name het vermogen om bewust en autonoom te kunnen communiceren met andere mensen de belangrijkste vaardigheid is van de zogenaamde <a href="https://www.aeseducation.com/career-readiness/what-are-21st-century-skills" target="_blank">21st Century Skills</a>. Maar goed, wie het lijstje vaardigheden afgaat ziet al vrij snel een overlap met de invalshoek van Daniel Pink. Oh, en ook met die van Berne.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Wat raar dan dat juist in de Transactionele Analyse de definitie van Spelen zo negatief is. Spel werd door de schepper van TA gedefinieerd als iets dat niet leuk is. Het is een proces waarin verborgen motieven de hoofdrol spelen, waarin mensen erop uit zijn om elkaar te verwarren, om onbegrip en schuld op te wekken. 'Je speelt een spelletje met me,' zoals de uitdrukking gaat in het Nederlands. <i>Games People Play</i> heet het boek van Berne ook waarin hij TA lanceert. Zelfs '<a href="http://www.ericberne.com/games-people-play/good-games/" target="_blank">goede spellen</a>' hebben al aanhalingstekens in dat werk. Hoe nuttig de methode is - en alle uitwerkingen van Spelen na Berne, zoals faseringen van James, aangevuld door Collinson en Goulding-Kupfer - het woord 'spel' houdt die negatieve betekenis.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Meer nog dan in Nederland is er in de VS een enorme strijd gaande tegen vooroordelen omtrent <a href="http://martijnwijngaards.nl/training" target="_blank">role-playing games</a>, ofwel RPG's. Dit zijn in de kern georganiseerde spelsystemen die lijken op de fantasiespelletjes die je als kind al deed. Hoewel wetenschappers unaniem positief zijn over de uitkomsten van goed toegepaste RPG's leven er allerlei denkbeelden als zouden deze spellen suïcide bevorderen, of het aanbidden van duivels, of andere narigheid. Voorop in deze strijd gaat de <a href="https://w3.rpgresearch.com/blog/why-waste-so-much-time-on-the-past" target="_blank">Hawke Robinson</a>, die het tegendeel juist schitterend belichaamd met de wijze waarop hij RPG's toepast in therapeutische settings met kwetsbare jongeren en volwassenen van allerlei pluimage.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Wat de soldaat ons leert</b></div>
<div>
Het kaartspel van de soldaat wordt gebruikt voor iets waarmee een negentiende-eeuwse pastoor volledig instemming zal hebben (en veel hedendaagse vast ook nog). Los van die inhoudelijke implicaties gaat het lied over deze soldaat ook over het vooroordeel dat zijn officier heeft en hoe hij dat inhoudelijk pareert. Binnen zijn mogelijkheden gebruikt hij een spel om creatief te zijn en autonoom. Dat is een goed idee. En om allerlei redenen is het een goed idee om altijd een pakje kaarten op zak te hebben, toch?</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-56075936297191152852019-10-28T08:25:00.003-07:002019-11-09T07:49:55.332-08:00Wat je leert in de zandbak'Extra schuim? Hoe weet je dat het extra schuim is?' Dat vroeg een groep 8-leerling zich af tijdens mijn derde onderwijsstage, in 1994. Deze briljante vraag stelde hij naar aanleiding van een reclame van een afwasmiddel dat extra schuim als kwaliteit opvoerde. Onmiddellijk bedachten mijn stagebegeleider en ik er een les over. We gaven ze plastic kokertjes (van fotorolletjes, weet je nog?) en stickers mee naar huis. Het afwasmiddel van thuis moest in het kokertje en op het stickertje moest worden vermeld van welk merk.<br />
<br />
In de les zijn de kinderen een uur lang bezig geweest met teiltjes, maatbekers, linialen, meetlinten, lepels, vingers en wat ze allemaal maar konden bedenken om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Hoeveel leerdoelen zullen zij wel niet hebben bereikt in de tijd? Hoeveel inzichten? Hoeveel vervolgvragen? De leerkracht en ik waren ervan overtuigd dat het een bijzonder goed uur was voor iedereen.<br />
<br />
De docent van de PABO had de les ook geobserveerd. Zij gaf mij een 1 voor de les. Een 1. Want ik had geen duidelijk omschreven productdoel en geen duidelijk omschreven stappenplan hoe dat productdoel te halen. Ze vond me zelfs ongeschikt voor het onderwijs als ik me niet wilde aanpassen aan dergelijke eisen. Kort na dit voorval heb ik de opleiding verlaten.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-YVv5v-q9_kE/XbcISkFTm2I/AAAAAAAC_X0/Hd-cegXg-R06CdK9MUDPTb0TJuY6Ta2VACLcBGAsYHQ/s1600/20191008_180847.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="222" src="https://1.bp.blogspot.com/-YVv5v-q9_kE/XbcISkFTm2I/AAAAAAAC_X0/Hd-cegXg-R06CdK9MUDPTb0TJuY6Ta2VACLcBGAsYHQ/s400/20191008_180847.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<b>Spionagedrama</b><br />
Heb ik de moed opgegeven om dit soort 'Sandbox learning' te ontwerpen en uit te voeren. Een ander voorbeeld waar ik altijd met plezier aan denk zijn literatuurlessen geweest aan 3 havo-leerlingen. Centraal stelde ik het korte verhaal <i>Veel liefs uit Berlijn (The Living Daylights)</i> van Ian Fleming. Aanvankelijk liet ik de leerlingen <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2014/02/schieten-genieten-en-de-literaire.html" target="_blank">literaire mindmaps</a> (type-Martijn Koek) maken. Later heb ik meer gamebased storytelling-achtige elementen toegevoegd. In alle jaren hebben de leerlingen enthousiast uitgezocht hoe Checkpoint Charlie eruit zag in 1960 (toen het nog niet zo heette), vroegen ze aan mijn collega geschiedenis hoe die hele situatie zo is ontstaan, vroegen ze aan mijn collega natuurkunde waarom een sluipschuttersgeweer maar tot een bepaalde afstand scherp kan schieten en aan mijn collega Duits wat een 'Molle mit Korn' is. Je kunt nog zoveel vragen stellen bij een tekstfragment; ik ben ervan overtuigd dat kinderen in deze zandbak veel meer hebben geleerd.<br />
<br />
<b>Gekookte oempaloempa</b><br />
En dat je als leraar weer veel kunt leren over je leerlingen heb ik vorige week mogen ervaren in een groep 6-7-8 op een Jenaplanbasisschool. Met hun geweldig veelzijdige juf en haar stagiair hebben we een variatie op <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/09/voordelen-van-gamebased-storytelling.html" target="_blank">mijn <i>Perikelen</i>-training</a> gedaan op basis van boeken van Roald Dahl. Gaandeweg hebben we kunnen zien welke leerlingen gemakkelijk hun fantasie de vrije loop laten, welke leerlingen hierin geremd gedrag laten zien, hoe leerlingen samenwerken en hoe zij bepaalde problemen oplossen.<br />
<br />
In de eerste les hebben we de leerlingen personages laten ontwikkelen op grond van een relatief eenvoudige 'matrix'. Sommige leerlingen kwamen onmiddellijk met fantastische creaties, veel leerlingen bedachten een soort ideaalbeeld van zichzelf en anderen kwamen na anderhalf uur niet veel verder dan het kopiëren van kernwoorden van de matrix. Sommige leerlingen bedachten een methode voor de naam van hun personage (anagrammen, omdraaiingen of op basis van tv-programma's) en andere leerlingen kauwden eindeloos op hun pen zonder iets op papier te krijgen.<br />
<br />
De volgende les landden de personages (in groepjes) in hun grote, glazen lift vlakbij een situatie waar twee reuzenkrokodillen een groepje oempaloempa's aan het koken waren. Hoe de personages deze situatie oplosten moesten ze beschrijven in een opdracht die leidde tot een gezamenlijk, kort verhaal. Alweer was er veel te leren over hoe kinderen met deze opdracht aan de gang gingen: sommigen gaven er blijk van zonder ook maar één letter van de opdracht te lezen enthousiast te gaan knallen, anderen hadden creatieve oplossingen bedacht die je werkelijk niet van te voren kunt verzinnen en weer anderen hadden braaf alle stappen gevolgd en toch niets wezenlijks bedacht. Je krijgt op een presenteerblaadje bij welke leerling je welk aandachtsgebied kunt aanspreken vanaf de volgende dag.<br />
<br />
Wat hebben de leerlingen geleerd? Een heel pakket op het gebied van het vergroten van je creativiteit, inleven in personages, in situaties, oplossen van problemen en - vooral - <i>lezen</i>. Dat laatste is voor elke docent met name een bekend fenomeen: 'Het staat in de opdracht.'<br />
<br />
<b>Dodelijke perforator</b><br />
De RPG-training op basis van een verhaal over een kantoor dat langzaam verandert in een Arthur-achtige onderwereld heeft elke keer weer een verrassende uitwerking gehad op professionals. Het verhaal begint steevast met een perforator die als wapen wordt gebruikt. Steevast eindigt het verhaal in dezelfde situatie, ergens in een setting uit de Arthurromans van Chrétien de Troyes. Wat er verder gebeurt is elke keer een verrassing. Ook voor mij.<br />
<br />
Zo heb ik al een ingehouden ruzie meegemaakt in een bepaalde situatie waarin spullen verdeeld moesten worden onder personages, maar - met een andere groep - een hele pragmatische en uitermate doelmatige. Eén professional ontpopte zich als een ware detective en verzamelde alle aanwijzingen om zich heen. Bij een andere had ik het gevoel op dat zij wat ongeduldig was, dus om haar te testen heb ik haar personage een zelfde handeling laten herhalen. Dit soort observaties en gevoelens van mijn kant zijn zo leuk om te delen in een evaluatie.<br />
<br />
Een andere groep professionals is het gelukt om geheel geweldloos door een vergelijkbaar verhaal te komen. In alle gevallen werd er juist onderhandeld, gezocht en onderzocht. Ook weer een genot om mee te maken. Eén van de spelers had ervaring met het spelen van een rollenspel waar juist om de haverklap werd gevochten. 'Dit draaide veel meer om het verhaal en om het samenwerken', zei hij na afloop. Dank je wel, dat was de bedoeling.<br />
<br />
<b>Dus</b><br />
Gamebased storytelling is als een zandbak. De spelleider levert het gereedschap en een beginsituatie. De spelers, leerling of professional, doen de rest. En in weerwil van wat ik destijds op de PABO heb gehoord: het werkt.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-67158941291801485152019-09-27T03:51:00.001-07:002019-09-27T04:13:09.560-07:00Voordelen van gamebased storytelling<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-XOikH-YGO7c/XY3fAUnT4kI/AAAAAAAC-c8/xaio9x89EV8oUQf2h7wNK0QS8jqvS-gZQCLcBGAsYHQ/s1600/20190923%2BGG00.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="1024" height="320" src="https://1.bp.blogspot.com/-XOikH-YGO7c/XY3fAUnT4kI/AAAAAAAC-c8/xaio9x89EV8oUQf2h7wNK0QS8jqvS-gZQCLcBGAsYHQ/s320/20190923%2BGG00.jpg" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"> Keynote over mijn rpg bij het Nijmeegse<br />
Gamification Guild. (Foto: Ciska Rouw)</td></tr>
</tbody></table>
Vergroten van je creativiteit, activeren van hersencellen, je empatische vermogens uitbreiden, meer belezenheid tonen, je vaardigheden omtrent <i>storytelling </i>verruimen, sociale vaardigheden laten toenemen, je probleemoplossend vermogen aanscherpen, beter samenwerken. De lijst van resultaten van <i>gamebased storytelling</i> is werkelijk indrukwekkend. Zijn mijn persoonlijke ervaringen met vertellende spellen de afgelopen jaren toeval geweest, of is er meer aan de hand?<br />
<br />
<b>Wat ik heb ervaren...</b><br />
Sinds ik me met enkele vrienden aan <i>tabletop roleplaying games</i> ben gaan wagen is een aantal zaken in stroomversnelling gegaan. De rpg's (= roleplaying games) <i>Marvel Superheroes RPG (FASERIP)</i> en <i>Dungeons & Dragons</i> gaven ons georganiseerde kaders van waaruit we samen nieuwe dingen konden maken. Mijn vrienden maakten interessante, uitgediepte personages en samen schiepen we situaties en omgevingen waarin zij beslissingen namen, groeiden en veranderingen teweeg brachten. Wat zijn we veel gaan lezen met elkaar om meer diepgang en inspiratie te krijgen. Wat hebben we ons verdiept in design, in natuurkundige regels en in verhaalanalyse. Toen ik historische letterkunde ging studeren voelde ik bovendien veel meer diepgang in mijn kennis van oude verhalen en van hoe ze werden verteld.<br />
<br />
Erg geschikt om langdurig in schoolbanken te zitten waren we niet. Toch kregen we minder moeite in bepaalde schoolvakken. Eén van mijn vrienden zonder aangeboren talenknobbel leerde al doende Engels door de dikke boeken met regels, personages en verhaalideeën. Tot schrik van zijn anglofiele docent spelde hij allerlei woorden op de Amerikaanse manier (<i>armor</i>, <i>license, color</i> enzo), maar bij zijn Amerikaanse werkgever valt dat prima in de smaak.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://1.bp.blogspot.com/-rYtsE4kBGwA/XY3d4xdqsPI/AAAAAAAC-c4/bZhHYV7YbpkjZKGH-apSDN3dcdqHtSlLQCEwYBhgL/s1600/Spelling%2B1b.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="937" data-original-width="1245" height="240" src="https://1.bp.blogspot.com/-rYtsE4kBGwA/XY3d4xdqsPI/AAAAAAAC-c4/bZhHYV7YbpkjZKGH-apSDN3dcdqHtSlLQCEwYBhgL/s320/Spelling%2B1b.JPG" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Oude digibordaantekening uit die tijd.</td></tr>
</tbody></table>
Als leraar ben ik de spelprincipes ook gaan toepassen. Menig leerling en student heb ik onderworpen aan opdrachten waarin ze verhalen zichtbaar moesten maken. Verhalen die bijvoorbeeld begonnen met een moord. Andersom legde ik tot in 6 vwo spelling uit aan de hand van <i>Het Fokschaap X</i>, <i>geheim agent nul-nul-bèèh</i>. Ik verbeeld me dat ik creatiever ben geworden door het vele gamen.<br />
<br />
Tijdens bijvoorbeeld vergaderingen observeerde ik met de bril op van een <i>dungeon master</i>: wie doet wat? Waarom zou iemand dat doen? Liegt zij nou? Welk gedrag neem ik waar? Of ik nou in een adviesraad zat, manager was of in een buurtcomité, het is een tweede natuur geworden. Nóóit (!) om te oordelen, altijd juist om te kijken waar ik iemand van dienst kon zijn. (Een goede dungeon master <i>ondersteunt</i> zijn spelers.)<br />
<br />
Dankzij <i>Serious Gaming</i>, spellen doen als vehikel voor leerdoelen hebben we op hoogtepunten meer dan 200 leerlingen op school gehad op vrijdagmiddag. Ouders vernamen vol ongeloof dat hun kind nog op school zat op dat tijdstip. Ouders schrokken dat hun kinderen gingen lezen. Ouders waren verrast hoe hun ooit timide zoon of dochter vol vuur op een open dag de gamersclub vertegenwoordigde. De impact op de sfeer is voelbaar geweest.<br />
<b><br /></b>
<b>... was geen toeval</b><br />
Sinds 1983 - bij mijn weten - zijn er serieuze wetenschappelijke onderzoeksverslagen te lezen naar de opbrengsten van gamen en van roleplaying games in het bijzonder. Alan Fine verdiepte zich in zijn studie <i><a href="https://books.google.nl/books/about/Shared_Fantasy.html?id=Kx6UQgAACAAJ&redir_esc=y" target="_blank">Shared Fantasy</a></i> in de redenen waarom allerlei jongeren <i>Dungeons & Dragons </i>deden en wat het ze opleverde. Het spel bleek meer voordelen op te leveren dan nadelen. Vooroordelen als zouden deze gamers asociaal zijn, uit de werkelijkheid willen vluchten of zelfs depressief vonden in dit onderzoek hun Waterloo. Juist het tegendeel bleek waar.<br />
<br />
De studie <i><a href="https://books.google.nl/books/about/The_Functions_of_Role_Playing_Games.html?id=Pn3wR74wDCgC&redir_esc=y" target="_blank">The functions of role-playing games</a></i> (2010) van Sarah Lynne Bowman onderstreept hoe reguliere deelnemers aan een rpg beter worden in samenwerken, sneller out-of-the-box oplossingen aandragen en een groter repertoire aan sociale vaardigheden opbouwen. Auteur Neil Gaiman noemt boeken '<a href="https://www.theguardian.com/books/2013/oct/15/neil-gaiman-future-libraries-reading-daydreaming" target="_blank">een bundel empathie'</a>. Het zelf participeren als personage aan een gesystematiseerd verhaal blijkt de empathie nóg sterker te vergroten dan lezen alleen al doet.<br />
<br />
Psycholoog Hawke Robinson past rollenspellen toe bij jongeren in de gevangenis. De CIA pas dergelijke spelprincipes toe om agenten voor te bereiden op missies. Legerartsen in de VS anticiperen op deze manier op mogelijk traumatische situaties waarin ze juist moeten handelen. Autistische kinderen in <a href="https://www.otherminds.net/rpgresearch/about/relevant-resources/websites/kohei-katos-research-website" target="_blank">een Japans onderzoek</a> vertonen significante verbeteringen van allerlei vaardigheden door roleplaying games dan controlegroepen die er niet aan doen. De database <a href="http://w3.rpgresearch.com/" target="_blank">RPGResearch</a> (ook van Robinson) laat een waterval van dergelijke voorbeelden zien met andere doelgroepen.<br />
<br />
<b>Laagjes</b><br />
Naar mijn mening is een goede rpg enerzijds een manier om een gelaagd verhaal te vertellen. Met elkaar kun je onder de verhaallaag een psychologische, filosofische en historische laag aanbrengen die het zelfs een literair gehalte kunnen geven. Echt! Het kan.<br />
<br />
Daarnaast bieden de beste rpg's een eenvoudige spelstructuur (Gameplay), toegankelijke regels (Accessibility), de mogelijkheid om je personages te laten groeien (Level-ups) en vergroten ze het vermogen om samen te werken (Co-operation), ofwel het aloude GALC-principe ligt eraan ten grondslag. Het houdt de spelers betrokken, het geeft ze de mogelijkheid om hele toffe personages te laten groeien en om samen een verhaal te creëren.<br />
<br />
Een goede roleplaying game draagt eraan bij dat mensen meer vertrouwen krijgen in zichzelf, in het gegeven dat ze niet alleen zijn en in het feit dat ze precies mooi zijn zoals ze zijn.<br />
<br />
<a href="http://martijnwijngaards.nl/Training/" target="_blank">Klik hier voor meer info</a>.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-24654796073591084922019-08-19T04:27:00.000-07:002019-08-19T04:34:31.706-07:00Manager of leraar zijn van een Spider-Man (m/v/x)?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://cdn.shopify.com/s/files/1/1705/0301/products/sqlp_7b965c53-f0fe-430b-8f1f-3182465b2317_1024x1024.jpg?v=1537366638" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="520" height="400" src="https://cdn.shopify.com/s/files/1/1705/0301/products/sqlp_7b965c53-f0fe-430b-8f1f-3182465b2317_1024x1024.jpg?v=1537366638" width="260" /></a></div>
Is hij (m/v/x) nou een autist of gewoon een chronische dwarsligger? Is hij een betweter of een chaoot? Hoezo lacht hij niet als alle anderen dat wel doen of verlaat hij dat feestje zo vroeg? Heeft hij een autoriteitsprobleem of heeft hij permanent last van aanstelleritis?<br />
<br />
Je zou ze de kost moeten geven: managers (en leraren) die niet weten hoe ze moeten omgaan met iemand die in het spectrum hoogbegaafd-hoogsensitief-hooggevoelig zit. Natuurlijk wil elke manager het beste uit zijn collega's halen, maar hoe zit dat met die ene collega die de hele tijd zo obstinaat lijkt te zijn? Hoe ga je met zo'n persoon om?<br />
<br />
In de klassieke verhalen plaatste auteur Stan Lee Spider-Man altijd in vreselijke dilemma's: óf hij bracht een speciaal medicijn naar het ziekenhuis om het leven van zijn terminale tante May te redden, óf hij moest de bevolking van New York behoeden voor een afschuwelijk plan van een of andere superschurk. Óf hij ving drie bankrovers, óf hij zorgde dat hij op tijd was voor een afspraakje met een leuk meisje dat zijn geheime identiteit niet kende. Zowel Peter Parker als Spider-Man blunderde zich door zijn leven heen, schijnbaar van tegenslag naar tegenslag. Het maakte hem 'de meest menselijke van alle superhelden'.<br />
<br />
Toch weten de leraren, leidinggevenden en mentoren zich dikwijls geen raad met Peter Parker of Spider-Man. Andersom is dat ook het geval: in (deze maand) 57 jaar aan verhalen heeft de briljante student Peter Parker meer dan eens zijn studie stopgezet, meer dan eens een leraar gesproken die 'het ook niet weer weet' met hem, een leidinggevende gehad die klaagde over dat zo'n slimmerik als hij iets toch wel beter had moeten weten of collega-superhelden tegen zich in het harnas gejaagd vanwege een bepaald, buitengewoon ingewikkeld idee dat Spider-Man alleen had en hij door gebrek aan tijd niet kon uitleggen. Hij heeft zo, zó vaak gelijk gehad en het pas achteraf gekregen en zó vaak doordat iemand anders met zijn ideeën aan de haal ging.<br />
<br />
Meer dan eens heeft Spider-Man aan zichzelf getwijfeld. Anders dan allerlei Avengers voelde hij zich buitengesloten, afgekeurd of overprikkeld. De klassieke Peter Parker werd gepest. Hij was het jongetje met de bril, de nerd, degene die blijer was met een microscoop voor zijn verjaardag dan met kaartjes voor een pretpark. Na de dood van zijn oom Ben was hij de jongen met de haast verwoestende combinatie van perfectionisme en verantwoordelijkheidsgevoel. Spider-Mans gedachten zijn letterlijk een immens 3D-web dat hij vanuit elke hoek kan bekijken in zijn hoofd.<br />
<br />
Wat Spider-Man zo tof maakt? Hij staat toch maar weer elke keer op als hij weer ter aarde is gestort. Zijn dilemma's zijn uitvergrote versies van onze werkelijkheid, maar hij maakt een keuze, staat ervoor en gaat verder met zijn leven. Hij is de essentie van de nerd die als laatste werd gekozen bij gym, die te lastige vragen had voor zijn leraar of die op allerlei momenten onderpresteerde omdat hij geen andere uitweg zag.<br />
<br />
Spider-Man is tegenwoordig bovendien vooral een <i>idee</i>. Sinds de stripboeken (en de warm aan te bevelen film) van <i>Spider-Verse</i> <a href="https://www.polygon.com/2018/12/18/18127904/miles-morales-spider-man-comics" target="_blank">kan iedereen het masker dragen</a>: afkomst, leeftijd, geaardheid en zelfs diersoort: het maakt niet uit. Jij kunt ook Spider-Man zijn, als je de verantwoordelijkheden die erbij komen maar wil dragen.<br />
<br />
<b>Spider-Man managen: erkenning</b><br />
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-ABHMiSOPcBo/XVqA1OtVh3I/AAAAAAAC-QA/ZwzGXfbzi9MQCkCZzUoJZj3LpIj8l8qBACLcBGAs/s1600/Dia7.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="960" height="240" src="https://1.bp.blogspot.com/-ABHMiSOPcBo/XVqA1OtVh3I/AAAAAAAC-QA/ZwzGXfbzi9MQCkCZzUoJZj3LpIj8l8qBACLcBGAs/s320/Dia7.JPG" width="320" /></a>Hoe je zo iemand managet? Daar is geen eenvoudig antwoord op te geven. Ik heb de wijsheid niet in pacht, want daar ga ik niet over. Niettemin zijn er - denk ik - wel wat hoofdlijnen die je speelveld bepalen. Het woord <i>erkenning</i> is de middenstip van dat veld.<br />
<br />
Daarbij denk ik dat erkenning een bouwwerk is, waarbij eerlijk beoordelen en belonen (ook salaris dus) de grondstenen zijn. Complimenten geven is leuk, maar niet voldoende. Het hoogst haalbare voor iedereen, en met name een Spider-Man, is het geven van <i>ruimte</i>. Een goede manager investeert in de structuur waarop de ideeën kunnen ontstaan en groeien tot concrete zaken. Je mag erop vertrouwen dat er nooit een gebrek aan ideeën zal zijn bij je Spider-Man.<br />
<br />
<b>Spiegel, leraar, rolmodel</b><br />
Meer dan aan mensen die richting geven of topdown leiding geven heeft een Spider-Man behoefte aan een <i>rolmodel,</i> een <i>spiegel </i>en <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2012/01/ben-een-leraar.html" target="_blank">een <i>leraar</i></a> op elk denkbaar niveau. Dat vergt persoonlijk leiderschap, vertrouwen en mildheid. Dat vergt eerlijkheid naar jezelf toe én naar je Spider-Man.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://4.bp.blogspot.com/-fKvMgTEQXa8/Tw6qEwb43PI/AAAAAAAAEKo/5Zp5DXZepxA/s320/Dia8.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="240" data-original-width="320" src="https://4.bp.blogspot.com/-fKvMgTEQXa8/Tw6qEwb43PI/AAAAAAAAEKo/5Zp5DXZepxA/s320/Dia8.JPG" /></a></div>
Een rolmodel zijn vergt geduld, want een idee bij een Spider-Man is gewoonlijk een web aan samenhangende ideeën en al bestaande zaken en processen. Zie je het niet meteen? Vraag door. Zie je het nog niet? Geef zichtbaar je vertrouwen aan je Spider-Man. Waar heeft hij behoefte aan? Alleen zijn ergens? 'Weet je wat? Ga even wandelen en dan praten we er morgen weer over als je dat wil.'<br />
<br />
Leef voor dat de Spider-Man altijd bij je kan terug komen. Elke collega stelt het op prijs als je geregeld checkt hoe het gaat en of alles lukt. Neem de tijd voor het antwoord dat komt bij je Spider-Man of kom terug bij een kort antwoord (want dan is de tijd nog niet rijp).<br />
<br />
<b>Repertoire bouwen</b><br />
Mensen zijn voor elke manager de factor waarvan ze 's nachts wakker kunnen liggen. Zij zijn de enige variabelen in bedrijfsmodellen en uitgestippelde beleidslijnen. Zij zijn degenen die zich het lastigste laten vangen in die modellen en lijnen. Tel dat bovendien dubbel voor je Spider-Man. Je wil die slimmerik echt wel in je team hebben, maar dat vergt repertoire. Zo'n repertoire is een combinatie van inlevingsvermogen, know-how hoe te reageren én ruimte voor opstaan na de laatste valpartij.<br />
<br />
Hoe je zo'n repertoire opbouwt? Behalve door ervaring en geduld liggen de antwoorden opmerkelijk vaak waar veel managers juist hun neus voor ophalen: in allerlei vormen van beeldende kunst, literatuur en filosofie. Juist aan de alfakant van de wetenschappen bestaat een eeuwenoude traditie die de menselijke geest in al zijn vormen bestudeert en in beeld probeert te krijgen. Ben je niet zo belezen? Geen nood! <a href="http://martijnwijngaards.nl/" target="_blank">Daar bestaan trainingen voor</a>. Met lukraak lezen kom je ook al een heel eind, want ik geloof niet dat er zoiets bestaat als het verkeerde boek. Houd je alleen van sci-fi? Dan begin je daar? Als je maar leest! Als je maar inleeft!<br />
<br />
En anders begin je eens aan een Spider-Man-strip of -film. Dat is prima repertoire.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-66148709811151547842019-08-05T12:18:00.002-07:002019-08-08T11:40:51.173-07:00Hoe genees je complottheorieën?<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="440" scrolling="no" src="https://www.bbc.com/ideas/videos/three-ways-to-spot-a-conspiracy-theory/p07j9sjk/player" style="overflow: hidden;" width="500"></iframe><br />
<br />
BBC News heeft vandaag een alleraardigst filmpje gepubliceerd hoe je <i>complottheorieën</i> kunt herkennen. De makers onderscheiden drie ingrediënten:<br />
<br />
<ol>
<li><i>Samenzweerders</i>. Een groep rijke, machtige individuen met snode plannen: de tempeliers, rozenkruizers, de Illuminati, de vrijmetselaars, de Joden, de Rothshields, de moslims, Big Pharma, de zogeheten elite. De lijst is schier eindeloos.</li>
<li><i>Het boosaardige plan</i>. De samenzweerders hebben een groot, geheim plan om op een of andere manier over de wereld te heersen. Geen middel schuwen ze daarbij. In het geheim zouden ze ons vergiftigen door vliegtuigsporen of medicijnen, of door mensen uit centraal Afrika op ons af te sturen of noem maar een theorie.</li>
<li><i>Massamanipulatie</i>. Wij, de massa, de mensen die niet deel uitmaken van deze complotten, worden gemanipuleerd. Onze hersenen worden overspoeld met nieuws dat er géén complot is, dat we rustig kunnen gaan slapen, dat we gewoon kunnen vertrouwen op bankiers, artsen, wetenschappers en politici. De media moeten het geregeld ontgelden. </li>
</ol>
<div>
Mensen die geloven in één of meerdere complottheorieën zijn lastig te overtuigen van hun ongelijk. Waarom?</div>
<div>
<ol>
<li>Er ligt een oprechte zorg ten grondslag aan hun ideeën: ze maken zich zorgen over een wereld die groot is, die verandert en over zaken waar ze geen grip op hebben: aanslagen, hittegolven, overstromingen, vliegtuigen, wetenschappers.</li>
<li>Complottheoretici fabriceren een indrukwekkend raamwerk aan argumenten die ergens aan de oppervlakte plausibel lijken.</li>
<li>Ze betichten degene die níet geloven in de theorie snel ervan te slapen, niet te weten hoe de wereld echt draait of zelfs ervan verrader te zijn. Er moet een vijand zijn. Een zondebok. Imaginair of niet.</li>
</ol>
<div>
Wat kun je ertegen doen?</div>
</div>
<div>
<ol>
<li><i>Inlevingsvermogen aanspreken.</i> Ga rustig tegen ze in en vraag door en door en door. Leef je in in hen: wat maakt ze zo bang? Welke verandering maakt ze bang? Welke grip voelen ze niet?<br /><br />Waarom vallen ze vroeg of laat in de handen van populisten? Van die types die handig inspelen op deze complottheorieën, op deze angsten? Die zich afzetten tegen een veronderstelde linkse kerk, tegen de bankiers, tegen media (Trump tegen CNN, Wilders/Baudet tegen de Volkskrant, Salvini tegen l'Unità - oh, en ik meen Hitler tegen de Frankfurter Algemeine), tegen mensen die langdurig onafhankelijk onderzoek hebben gedaan en resultaten zorgvuldig onderbouwd naar buiten brengen.</li>
<li><i>Mildheid</i>. We hebben allemaal hetzelfde gen ons kan laten geloven in niet-helpende zaken. We zijn allemaal opgevoed met vooroordelen, bewust en onbewust. We kunnen het elkaar dan ook <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/softie-of-verstandig-beleid-maken-op.html" target="_blank">vergeven</a> dat we verschillende meningen hebben. Uiteindelijk heeft niemand echt een idee hoe de wereld precies in elkaar steekt. Vanuit die gedachte zou je kunnen samenwerken aan wat wel helpt.</li>
<li><i>Geduld</i>. Tja. Niemand is gemakkelijk van zijn gewoontes af te brengen. Wacht. Als het een oude vriend is die zich heeft verloren in theorieën die uiteindelijk leiden tot verwijdering en haat: wacht. Ben mild. <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/softie-of-verstandig-beleid-maken-op.html" target="_blank">Vergeef</a>.</li>
</ol>
<div>
In <i>De begraafplaats van Praag</i> beschreef Umberto Eco (Amsterdam: Prometheus 2011) hoe <i>De protocollen van Zion</i> tot stand gekomen moeten zijn. Een archetypische complottheorie: de joden gaan de wereldheerschappij op zich nemen om die en die redenen. Deze bij elkaar gefantaseerde protocollen liggen onder meer ten grondslag aan de Holocaust en je kunt ze in allerlei landen nog gewoon in de winkel kopen. Op allerlei plekken circuleert dit soort gedachtegoed ook op internet. Het woord Joden is regelmatig vervangen door andere verdacht gemaakte groepen. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Een verontrustende bijgedachte is het gemak waarmee je via internet allerlei verzinsels kunt verspreiden. Dat gaat een stuk sneller dan in de 19e eeuw natuurlijk. Je kunt allerlei vervelende kanalen als 8chan wel blokkeren, maar zo'n handeling is een kortstondig obstakel in een rivier met stromende diarree. Het blijft maar komen.</div>
</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Amos Oz waarschuwde in zijn essay <i>How to cure a fanatic</i> (Londen: Vintage 2012) overigens ook voor het extreme besmettingsgevaar van fanatisme. Het al te fanatiek bestrijden van fanatisme kan weer leiden tot anti-fanatieke fanatisten, anti-fundamentalistische dwepers of gelijksoortige fanatisten. Oz zegt dat je fanatisme, complottheorieën en extremisme niet kan uitroeien. Je kunt het wel keer op keer trachten hanteerbaar te maken door het vermogen voor te leven om om jezelf te kunnen lachen en door het vermogen om jezelf te zien als iemand anders. Mildheid is de sleutel.<br />
<br />
Hoe dan ook, ik denk dat het herkennen en bestrijden van complottheorieën een belangrijke sleutel is in hoe we met extremisme moeten omgaan. Hulde dus voor de makers van het filmpje van BBC News.</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-26888273832481041082019-07-09T02:06:00.000-07:002019-07-09T02:13:39.055-07:00De grootste kracht van Shanice<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-_pr5ScOPURo/XSRT5c5HLyI/AAAAAAAC-AE/90y1j7OXp_cCzF7cDXNuOCyb872p7wc_ACLcBGAs/s1600/SvdSNOS.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="475" data-original-width="855" height="177" src="https://1.bp.blogspot.com/-_pr5ScOPURo/XSRT5c5HLyI/AAAAAAAC-AE/90y1j7OXp_cCzF7cDXNuOCyb872p7wc_ACLcBGAs/s320/SvdSNOS.png" width="320" /></a></div>
Wat me gisteren ze trof bij het bekijken van de <a href="https://www.npostart.nl/POW_04407997" target="_blank">Oranje Leeuwinnen in Studio France</a> was vooral de enorme kracht van Shanice van de Sanden. Haar grootste kracht is niet haar snelheid of haar vermogen om een stadion vol mensen op te peppen. Ook niet haar puntgave voorzetten. Wat dan wel?<br />
<br />
Ik vind Van de Sanden ongelooflijk eerlijk. Ze toont zich kwetsbaar als ze vertelt hoe de kritiek op haar WK-optreden 'in haar koppie' gaat zitten. Enerzijds weet ze dat het buitengewoon menselijk is als je een tijdje niet je verwachte niveau haalt, anderzijds weet ze ook dat je daardoor in een serieuze crisis terecht kan komen. Is haar ontwapenende eerlijkheid haar grootste kracht? Ik denk het niet.<br />
<br />
Tijdens het EK twee jaar geleden was Van de Sanden een van de grote uitblinkers. Ze daverde langs de zijlijn, gaf beslissende passes en scoorde af en toe met brute kracht. Meer dan eens liep ze op kenmerkende wijze met haar hand aan haar oor langs de tribunes. Ze getuigde van intens vertrouwen in zichzelf. En terecht.<br />
<br />
Nu het zelfvertrouwen een deuk had opgelopen - volgens mij feitelijk als sinds ze niet meer in de basis stond bij haar werkgever Olympique Lyonnais - toonde ze wat mij betreft haar grootste kracht: Shanice is in staat om zich over te geven aan haar team. Zij geeft wat zij terug wil krijgen. Bij elke wissel pepte ze haar teamgenoten nog even op. Haar vaste vervanger, Lineth Beerensteyn, kreeg een welgemeende knuffel. Toen Beerensteyn een basisplaats in de halve finale deed Van de Sanden haar uiterste best om bij te dragen aan haar voorbereiding.<br />
<br />
Het vermogen van Van de Sanden om zich terug te laten vallen op haar teamgenoten betaalde zich ook positief uit. Wat ze gaf kreeg ze terug: haar teamgenoten hebben haar altijd op precies dezelfde manier steun gegeven. Kritisch, eerlijk en vol vuur. Van de Sanden zal heus het nodige moeten doen om weer zorgeloos over de weide te dartelen, maar ze is daarin niet alleen.<br />
<br />
Natuurlijk kan Van de Sanden zoiets alleen doen als de veiligheid in het team dat ook stimuleert. Wat dat betreft was het niet gek dat bij elke speler en staflid de plaat in dezelfde groef bleef vastzitten: de hele uitzending werd gehamerd op de enorme teamprestatie. Staf en spelers trokken hierin samen op. <a href="https://nos.nl/wk2019/artikel/2292666-trots-oranje-inspireert-toekomstige-generaties-en-wiegman.html" target="_blank">Ze inspireerden meisjes én jongens</a>! Meer inspiratie voor goede prestaties vanuit <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/06/gezocht-humor-alleen-welke-humor.html" target="_blank">eerlijkheid</a>, <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/fouten-maken-als-nieuw-begin.html" target="_blank">mildheid</a> en <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/softie-of-verstandig-beleid-maken-op.html" target="_blank">vergeving</a> is ondenkbaar: wat dat betreft verdienen bondscoach Sarina Wiegman, de staf én alle Oranjeleeuwinnen goud.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-29785962858200190612019-07-02T04:06:00.001-07:002019-07-02T04:06:50.871-07:00Sesamstraat ideaal boegbeeld voor kwetsbare kinderen<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT0iOWwwP9R1LfGRjJiN4BXxB3PgK9Fc4heT5mV91FxjlRY5lw5" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="168" data-original-width="300" src="https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcT0iOWwwP9R1LfGRjJiN4BXxB3PgK9Fc4heT5mV91FxjlRY5lw5" /></a></div>
Wat mij zo verbaast in alle berichtgeving omtrent het <a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2019/07/01/het-einde-dreigt-voor-sesamstraat-a3965692?fbclid=IwAR2AvyJsJDy64krYxcBdUPpEl1P3_5o4hCt4ewnSmZ5D2c2qMgsn7UAzgus" target="_blank">tot stervens toe de keel afknijpen van Sesamstraat</a>? Het feit dat ik niemand meer hoor over waarom het tv-programma überhaupt op de buis is verschenen. Ik meen dat het ooit is bedacht om kinderen in <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sesamstraat" target="_blank">achterstandswijken ondersteuning te geven bij hun leerachterstanden</a>.<br />
<br />
Is het nostalgie dat ik moeite heb met het idee dat Sesamstraat verdwijnt? Nee, het is juist de grondgedachte van Sesamstraat die me de hele tijd door het hoofd speelt. Juist die aandacht voor kwetsbare mensen, kinderen, vind ik zo'n mooie bestaansreden.<br />
<br />
Met alle aandacht die er de laatste paar jaar is voor laaggeletterdheid zou Sesamstraat juist als boegbeeld opgevoerd kunnen worden. De <a href="https://www.gelijke-kansen.nl/" target="_blank">Gelijke Kansen Alliantie</a> van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is erop gericht om alle kinderen, ongeacht waar hun wieg staat, de mogelijkheid te geven op kwalitatief even goed onderwijs. Gemeenten worden aangemoedigd om data te vergaren en doelgericht beleid daarop te baseren. De <a href="https://www.lezenenschrijven.nl/" target="_blank">Stichting Lezen & Schrijven</a> (van prinses Laurentien) willen mensen van alle leeftijden meer geletterd maken. Onder meer gemeenteambtenaren, welzijnswerkers, leraren en bibliothecarissen werken in allerlei verbanden samen om laaggeletterdheid het hoofd te bieden. Elke college van burgemeester en wethouders heeft de thema's kansengelijkheid en laaggeletterdheid wel op een of andere manier verweven in het laatste coalitieakkoord.<br />
<br />
<b>Een idee</b><br />
De NTR zou best eens het voorbeeld kunnen nemen aan Disney voor wat betreft Sesamstraat. Toen entertainmentbedrijf Disney enkele jaren geleden vernam dat Mickey Mouse niet meer het bekendste animatiefiguurtje ter wereld was maar de Pokémon Pikachu zijn ze de stokoude muis gaan reanimeren (in beide betekenissen van het woord). Een hele trits nieuwe, kwalitatief uitstekende producties volgde, van Mickey Mouse Clubhuis, tot Mickey Mouse Shorts en een hele vloed aan daarmee samenhangende output: apps, spelletjes, boeken, strips, muziek (en allerlei merchandising). (Oh, en ze zijn Pokémon gaan uitzenden op Disney XD.) Inmiddels gaat Mickey weer fier aan kop. Disney snapt ook wel dat gokken op tv niet genoeg is.<br />
<br />
Laat de NTR eens wat mensen inhuren die weinig tot geen tv meer kijken, tenzij <i>on demand</i> op tablet of telefoon. Laat de NTR eens wat jonge, frisse kunstenaars hun visie geven op Tommie, Ieniemienie en Pino. Laat ze eens praten met Staartjes, Haenen, Schippers of Van Lieshout. <a href="https://tedvanlieshout.wordpress.com/2019/07/02/waarom-sesamstraat-verdwijnt/?fbclid=IwAR1yZpDVgqno9VD9gUMHBGvv3q-iPaBFGKnb2HLwdGrazOhtXzsQzXJOMXY" target="_blank">De inhoudelijke pittigheid</a> van de jaren '80 en '90 mogen weer terug. Juist dwarse volwassenen als buurman Baasje en meneer Aart zijn een verademing geweest tegen alle zoetigheid uit de VS. De Nederlandse Bert en Ernie zijn zo veel leuker dan de Amerikaanse, zoals op die beroemde elpees en cassettebandjes (die overigens zowel mijn kinderen als wij zelf leuk vinden).<br />
<br />
Laat de bibliotheken, de frontlijnen waar laaggeletterdheid wordt bestreden, weer volstromen met de boeken, dichtbundels en strips die vanouds in Sesamstraat werden gelanceerd. Ontwikkel goede leerapps. Zing het enorme, geweldige repertoire aan liedjes opnieuw en opnieuw. Verschuil je niet achter verdienmodellen. Dit lijken me uitstekende uitgaven van ons belastinggeld.<br />
<br />
Sesamstraat is ooit bedoeld geweest voor kwetsbare kinderen in de samenleving. Dat is reden genoeg om de formule niet via de archiefknop bij het vuil te doen. Als Disney in staat is om oude figuurtjes te reanimeren dan kan de bezem ook best door de Sesamstraat.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-26747630968504797962019-06-27T07:49:00.003-07:002019-07-20T13:49:51.253-07:00Vroeger was vroeger ook alles beter<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<iframe allow="autoplay" frameborder="no" height="80" scrolling="no" src="https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/tracks/643413720&color=%23ff5500&auto_play=false&hide_related=false&show_comments=true&show_user=true&show_reposts=false&show_teaser=true&visual=true" width="100%"></iframe></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Tijdens het onderzoeken van oude vertellingen kom ik toch zo enorm veel leuk materiaal tegen! Dat kan ik niet allemaal gebruiken, maar het is ook weer te mooi om te laten liggen. Zo ook onderstaande liedtekst, die ik heb afgeschreven uit zangbundel <i><a href="https://books.google.nl/books?id=yGJeAAAAcAAJ&lpg=PA45&ots=F3dxRhYg1s&dq=nieuwe%20dirklandse%20speelwagen&hl=nl&pg=PA11#v=onepage&q=nieuwe%20dirklandse%20speelwagen&f=false" target="_blank">De nieuwe Dirklandse speel-wagen</a> </i>die in 1767 is uitgegeven door Barent Koene I uit de Amsterdamse Jordaan. De liedtekst loopt van pagina 11 tot 14.</div>
<br />
Uit het lied kunnen we een aantal zaken opmaken. Ik denk te constateren:<br />
<br />
<br />
<ul>
<li>In 1767 vond men ook dat vroeger alles beter was: de Republiek was een lusthof voor iedereen. </li>
<li>Nederlanders hebben 'vroeger' rijkdom vergaard uit alle uithoeken van de wereld door dapper de woelige baren te bedwingen. Nu was alle welvaart weggevloeid en voelde men er niets meer van.</li>
<li>Het zijn vooral de burgers en de boeren die de lasten moeten dragen. De rijken gaan vrijuit.</li>
<li>De schuld ligt bij de Nederlanders zelf, want men heeft zich verloren in het voeren van oorlogen en het bedrijven van elke denkbare zonde. Vooral is men bezig met zijn uiterlijk en om geld te vergaren om er mooi uit te zien. Om geld te verdienen is alles geoorloofd: list, leugens en bedrog.</li>
<li>De Nederlanders willen niet luisteren naar zij die het beter weten. In dit lied zijn dat de predikanten. Als roependen in de woestenij schreeuwen zij wanhopig dat iedereen tot inkeer moet komen en naar hen moet luisteren.</li>
</ul>
<div>
Welke conclusies kunnen wij uit dit alles trekken voor onze tijd? Hooguit dat er altijd een groep mensen zal zijn die terugverlangt naar een mythisch verleden dat beter geweest zou zijn. Dat er leermeesters zijn die met hun opgeheven vinger wijzen op wat er allemaal aan ons ligt, want we bedrijven zonden: Sodom en Gomorra. Heden ten dage is dat niet anders, als ik denk aan politici en zedenmeesters die ons wijzen op de 'vijanden van binnenuit'. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Of zouden we moeten concluderen dat de strijd tussen arm en rijk van alle tijden is? Uit het lied blijkt dat de boeren en burgers die eronder zuchten de armoede aan zichzelf te wijten hebben. </div>
<br />
<br />
Leg het lied eens naast de standpunten van allerlei politieke partijen van vandaag. Zouden we veel verschillen in klachten, veronderstelde aanleidingen en oplossingen vinden? Zeg het maar...<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
Luister <a href="https://soundcloud.com/martijnwijngaards/nieuw-gezang-gemaakt-over-t-vervallen-nederland" target="_blank">hier</a> hoe het lied moet hebben geklonken.<br />
<br />
<b>Nieuw Gezang, gemaakt over 't vervallen Nederland</b><br />
<i>Stem: Daar was een Meisje Jonk van Jaaren</i><br />
<br />
<i>1.</i><br />
<i>Nederlant wat zyt gy heden</i><br />
<i>Buyten uwen tyd voor-leden</i><br />
<i>Toen je als een Aerds prieel</i><br />
<i>En een Lusthof plagt te pronken</i><br />
<i>Maer byna geheel verzonken</i><br />
<i>Syt gy nu in tegendeel.</i><br />
<i><br /></i>
<i>2.</i><br />
<i>Daer en was geen Koninkryke</i><br />
<i>Als ons Neerlandts Republyke</i><br />
<i>Soo met zegen onderstut</i><br />
<i>Ja door gants het 's werelds ronde</i><br />
<i>Waer dat wy ons Schepen zonde</i><br />
<i>'t Was tot Nederlands heil en nut.</i><br />
<i><br /></i>
<i>3.</i><br />
<i>Maer hoe is dien tydt verdwenen</i><br />
<i>Die zoo heerlyk heeft geschenen</i><br />
<i>Voor d'Inwoonders van ons Lant</i><br />
<i>Men hoord niet in deze dagen</i><br />
<i>Als van slegte tyden klagen</i><br />
<i>Schier wat dat men neemt ter hand.</i><br />
<i><br /></i>
<i>4.</i><br />
<i>Wat zyn wy al op veel wyzen</i><br />
<i>Door de lasten en Accyzen</i><br />
<i>Uytgeput en lang geplaegt</i><br />
<i>Dat men niet meer kan beginnen</i><br />
<i>Die de kost met handen winnen</i><br />
<i>Borgers, Boeren, yder klaegt.</i><br />
<i><br /></i>
<i>5.</i><br />
<i>Heeft ook niet verscheide Jaren</i><br />
<i>Ons den Oorlog doen bezwaren</i><br />
<i>Met den Franschen Lely-Vorst</i><br />
<i>Ja het zweert was nu alreede</i><br />
<i>Om te woeden uyt zyn schede</i><br />
<i>vuyl van Menschen-bloed bemorst.</i><br />
<i><br /></i>
<i>6.</i><br />
<i>Maer wy hoeven niet te vragen</i><br />
<i>Waerom dat 'er zoo veel plagen</i><br />
<i>Komen op ons Nederlant</i><br />
<i>Als wy zien op onze werken</i><br />
<i>Kan men 't zien en ligt bemerken</i><br />
<i>Hoe het komt van Godes hand.</i><br />
<i><br /></i>
<i>7.</i><br />
<i>Al de Ongeregtigheden</i><br />
<i>Op het Land en in de Steden</i><br />
<i>Als men die gaat speuren na</i><br />
<i>Soo en wast voorwaer geen wonder</i><br />
<i>Al ging Nederlant ten onder</i><br />
<i>Als een tweede Sodoma.</i><br />
<i><br /></i>
<i>8.</i><br />
<i>Siet eens hoe men nu zyn zinnen</i><br />
<i>Steld om schatten t'overwinnen</i><br />
<i>'t Aerdse goet dat is haer Godt</i><br />
<i>Elk die zoekt syn eygen bate</i><br />
<i>Met de Elle, Wigte, Mate</i><br />
<i>Yder kraent in zynen pot.</i><br />
<i><br /></i>
<i>9.</i><br />
<i>Hoerery en vuyle streken</i><br />
<i>Is gelyk een vuur ontsteken</i><br />
<i>Brandende allengskens voort</i><br />
<i>Al d'ovegte borelingen</i><br />
<i>Die men t'elkens voort ziet bringen</i><br />
<i>Wort geduurig van gehoord.</i><br />
<i><br /></i>
<i>10.</i><br />
<i>Hovaerdy is wel ter degen</i><br />
<i>Tot den Hoogsten Toy gestegen</i><br />
<i>Schoon al is het land Berooyt</i><br />
<i>Liever nam men van den Ermen</i><br />
<i>Die men hoorde te beschermen</i><br />
<i>Daer men 't Lighaem mede tooyt.</i><br />
<i><br /></i>
<i>11.</i><br />
<i>Siet men niet in deze dagen</i><br />
<i>Van die Hoepel Rokken dragen</i><br />
<i>Daer een yder van verschrikt</i><br />
<i>'t Geen men moest eenvoudig Cieren</i><br />
<i>Met Sagtmoedige manieren</i><br />
<i>Word hoogmoedig opgeschikt.</i><br />
<i><br /></i>
<i>12.</i><br />
<i>Wie heeft in voorleden eeuwen</i><br />
<i>By de Hollanders of Seeuwen</i><br />
<i>Sulken moode ooit gezien</i><br />
<i>Als men nu weet op te stellen?</i><br />
<i>'t Schynt de duyvel van der Hellen</i><br />
<i>Die versonnen heeft misschien.</i><br />
<i><br /></i>
<i>13.</i><br />
<i>Is dan niet ons land bevonden</i><br />
<i>In een Overvloed van zonden</i><br />
<i>Als men zulke gruwels hoord?</i><br />
<i>Sabbath schenden, vloeken, zweeren,</i><br />
<i>Schynt byna te zyn een eere.</i><br />
<i>Tot kleyn agting van Godts woord.</i><br />
<i><br /></i>
<i>14.</i><br />
<i>Godt laet ons zyn Stemme hooren</i><br />
<i>En ons klinken in de Ooren</i><br />
<i>Syne wetn en reyn verbont</i><br />
<i>Door den dienst der Predikanten</i><br />
<i>Syne Dienaers en Gesanten</i><br />
<i>Als uyt Godes eygen mont.</i><br />
<i><br /></i>
<i>15.</i><br />
<i>Hy sent ons niet meer Profeten</i><br />
<i>Maer zyn teykens en Kometen</i><br />
<i>Die voorbeelden ons gewis</i><br />
<i>Somer, Winter, Droogte, Regen</i><br />
<i>Die vertoonen ons ter degen</i><br />
<i>Hoe de Heer vertoornt is</i><br />
<i><br /></i>
<i>16.</i><br />
<i>Zyt gewaerschout Nederlanders</i><br />
<i>Wilt dog uwen wegen anders</i><br />
<i>Stellen op een beter gront</i><br />
<i>Suyvert uwen boosen wandel</i><br />
<i>Of Godt zal om uwen handel</i><br />
<i>U nog spouwen uyt den mond.</i><br />
<i><br /></i>
<i>17.</i><br />
<i>Wild u dog in tyds berade</i><br />
<i>Wyl de dente der genade</i><br />
<i>Is nog open en bereid</i><br />
<i>Daer en zyn geen beter zaken</i><br />
<i>Als te bidden en te waken</i><br />
<i>Soo den Saligmaker zeid.</i><br />
<i><br /></i>
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-LMauflN2yvU/XRTHUJzHKdI/AAAAAAAC91Y/x_OLEMFnLcMq6FPelXwlwID0c16u7AfLgCLcBGAs/s1600/Nieuw%2BGezang%2Bover%2B%2527t%2Bvervallen%2BNederland.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="628" data-original-width="730" src="https://1.bp.blogspot.com/-LMauflN2yvU/XRTHUJzHKdI/AAAAAAAC91Y/x_OLEMFnLcMq6FPelXwlwID0c16u7AfLgCLcBGAs/s1600/Nieuw%2BGezang%2Bover%2B%2527t%2Bvervallen%2BNederland.jpg" /></a><br />
<i><br /></i>
<b>P.S. Iets over de melodie</b><br />
De wijsaanduiding (Daar was een meisje jong van jaren), verwijst naar een melodie met een A'tje en een B'tje. (<a href="http://www.liederenbank.nl/liedpresentatie.php?zoek=166244&lan=nl" target="_blank">Zie Liederenbank</a>.) Óf je zingt elke oneven strofe over een A'tje en elke even strofe over een B'tje, of je halveert elk A'tje en B'tje, omdat ze allebei tweemaal dezelfde melodielijn hebben. Ik heb gekozen voor de eerste optie.<br />
<br />
<object class="BLOG_video_class" contentid="UPLOADING" height="266" id="BLOG_video-UPLOADING-0" width="320"></object><br />
<br />Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-54653052085483746232019-06-18T05:15:00.001-07:002019-07-09T02:54:00.876-07:00Het strategische belang van fantasie en verhaal<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Wat is de plaats van fantasie in jouw dagelijkse bestaan? Doe je er niet aan, omdat je nu eenmaal leeft in de harde realiteit waarin we allemaal leven? Fantaseer je thuis, met je kinderen? Is het geoorloofd dat je uit het raam staart op je werk?<br />
<br />
Ken je dat gevoel dat je de bioscoop verlaat terwijl je denkt: Was ik maar wat meer zoals Wonder Woman, Black Panther of James Bond? (Weet je hoeveel er alleen al aan merchandising wordt verkocht vanuit die emotie?)<br />
<br />
Uit onderzoek blijkt dat fantaseren om allerlei redenen gezond is. Dat lezen om allerlei redenen gezond is. Dat het spelen van een rol goed is. Deze zaken maken mensen aantoonbaar relaxter en gelukkiger. En we weten dat gelukkige mensen creatiever, meer invoelend en productiever zijn en dat creativiteit, empathie en productiviteit ook weer leiden tot meer geluk.<br />
<br />
Om deze redenen wil ik - nogmaals - pleiten voor het investeren in fantasie, in verhalen en - dus - in plezier. Ik ben <a href="https://www.dbnl.org/tekst/_lit003200401_01/_lit003200401_01_0097.php" target="_blank">sinds jaar en dag ervan overtuigd</a> dat investeren in kennis van en over verhalen leidt tot meer plezier in het lezen in het bijzonder en leven in het algemeen. Mijn pleidooi voor het belang van fantasie en narratief valt uiteen in een focus op lezen en op spelen.<br />
<br />
<b>Lezen en fantaseren is goed</b><br />
In een sowieso <a href="https://www.theguardian.com/books/2013/oct/15/neil-gaiman-future-libraries-reading-daydreaming" target="_blank">prachtig betoog over fantaseren en lezen</a> vertelt Neil Gaiman (één van de beste auteurs ooit) hoe hij in 2007 te gast was op de eerste officiële science fiction-beurs ooit in China. Hij had zich daar hardop afgevraagd waarom de Chinese overheid dat ineens aanmoedigde in plaats van verbood. Iemand antwoordde hem dat Chinezen op dat moment alles konden maken dat men aan ze voorlegde, maar dat niemand iets zelf bedacht, uitvond of innoveerde, omdat zij niet fantaseerden. Gedelegeerden die naar de VS waren gestuurd om te praten met werknemers van Apple, Google en Microsoft leerden dat die allemaal science fiction hadden gelezen als kind.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Naast dit schitterende voorbeeld van het belang van lezen zijn er overweldigend veel andere aanwijzingen waar uit blijkt dat <a href="https://docplayer.nl/68352313-Meer-lezen-beter-in-taal-het-belang-van-vrij-etijds-lezen-voor-de-taalontwikkeling-30-november-2017.html" target="_blank">belezenheid goed</a> is (Broekhof en Schaafsma 2017 is het meest recente onderzoek dat ik ken). Lezen schijnt onder meer stress te reduceren, je woordenschat te vergroten en je vermogen om je in anderen in te leven. Je zou toch onmiddellijk naar een roman grijpen als je dit verneemt?<br />
<br />
Laat ik nu eens niet focussen op het onderwijs dat lezen meer centraal moet stellen. Dat <a href="https://www.neerlandistiek.nl/2015/05/eindexamen-nederlands-terug-naar-de-basis/" target="_blank">vind ik van oudsher</a> natuurlijk wel (en in elk denkbaar type onderwijs), maar daar gaat het me nu niet om. Ik richt me nu eens op de volwassene die zegt geen lezer (meer) te zijn. En laat ik me omwille van alle helderheid beperken tot de communicatiemanager in het bijzonder.<br />
<br />
<b>Communicatiemanagers lezen niet?</b><br />
In mijn kennismaking met mensen die veel met taal werken vraag ik vrij onmiddellijk of ze van lezen houden. Verrassend vaak, namelijk vrijwel altijd, krijg ik te horen dat de persoon in kwestie 'niet zo'n lezer' is of hooguit op een strandlaken eens een thriller leest. Uit alle respect voor deze mensen vraag ik me nu af: hoe is het dan gesteld met hun werk? Juist voor werk in de communicatie heb je toch een goede taalontwikkeling, een hoge mate van creativiteit en een goed inlevingsvermogen nodig?<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-sFYP6u98yP4/XQiw2hwcRVI/AAAAAAAC9ps/rF-ibqY_LGAZjRx8hvp8-Okn4c1MoytzwCLcBGAs/s1600/7-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="411" data-original-width="800" height="328" src="https://1.bp.blogspot.com/-sFYP6u98yP4/XQiw2hwcRVI/AAAAAAAC9ps/rF-ibqY_LGAZjRx8hvp8-Okn4c1MoytzwCLcBGAs/s640/7-1.jpg" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://open.buffer.com/wp-content/uploads/2015/10/vocabulary-size-of-readers.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="394" data-original-width="663" height="380" src="https://open.buffer.com/wp-content/uploads/2015/10/vocabulary-size-of-readers.png" width="640" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://ebookfriendly.com/wp-content/uploads/2013/11/The-many-benefits-of-reading-full-infographic.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="226" height="640" src="https://ebookfriendly.com/wp-content/uploads/2013/11/The-many-benefits-of-reading-full-infographic.jpg" width="180" /></a></div>
Als al bij kinderen blijkt dat veel lezen op alle vlakken overtuigend veel beter is voor elke taalontwikkeling, zou je kunnen beredeneren dat dit op latere leeftijd ook het geval is. En ja, inderdaad ook hier blijkt weer uit allerlei onderzoek dat het lezen van fictie voor volwassenen gezond is:<br />
<br />
<ol>
<li>Beter ontwikkelde empathie</li>
<li>Meer ontspannen</li>
<li>Meer grip op de realiteit</li>
<li>Beter geheugen</li>
<li>Grotere woordenschat</li>
<li>Waarneembaar creatiever</li>
<li>Groter probleemoplossend vermogen</li>
</ol>
<div>
Als nu ook nog een keer blijkt uit allerlei onderzoeken (die al vanaf de jaren 1960 worden verricht) dat punten zoals deze je <a href="https://www.ted.com/talks/dan_pink_on_motivation?language=nl" target="_blank">een gelukkiger en productiever mens</a> maken, zou je toch onmiddellijk naar de dichtstbijzijnde bibliotheek of boekhandel rennen?</div>
<div>
<br /></div>
<div>
's Avonds voor het slapen gaan dus even lekker een beetje fictie lezen vind ik geen straf. Sta je de volgende ochtend weer uitgerust op. En automatisch vergroot je dus onder meer je creativiteit, woordenschat en inlevingsvermogen. Dat wens ik elke communicatiespecialist toe.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Spelen en fantaseren is goed</b></div>
<div>
Over het algemeen vinden volwassenen het heel belangrijk dat kinderen kunnen doen alsof zij iets zijn. Een kind dat een bakker nadoet denkt na over wat andere mensen lekker vinden, hoe je alle lekkernijen behendig aan de man brengt en hoe je een winkeltje inricht. Een kind dat met een pop speelt zal zich snel bekommeren om de behoeftes de fictieve persoon die de pop voor haar (m/v/a) is.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Er zijn allerlei aanwijzingen dat kinderen daadwerkelijk meer inlevingsvermogen krijgen en beter anticiperen op situaties in de werkelijkheid. Psycholoog Paul Harris heeft aan het begin van de eeuw de aanzet gegeven tot allerlei nieuw onderzoek op dit vlak. Die onderzoeken wijzen in de richting dat de aanwijzingen kloppen. Zelfs als je in het dagelijkse leven een rol aanneemt door <a href="https://www.psychologytoday.com/us/blog/why-bad-looks-good/201709/power-role-play-dressing-success-makes-you-successful" target="_blank">je er bijvoorbeeld naar te kleden</a>, schijnt het positief uit te pakken.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Dat verklaart ook de enorme populariteit van rollenspellen sinds de jaren 1970 op zowel op het professionele als huiselijke vlak. Toen waren de vermoedens er natuurlijk ook: anticiperen en inleven leer je door te spelen. Het gevangenisexperiment (Stanford, 1971) duikt nog wel eens op als voorbeeld als zowel de negatieve als positieve uitkomsten van een rollenspel worden besproken.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Bij assessments en trainingen ben ik ook wel eens onderworpen aan rollenspellen en daar heb ik gemengde herinneringen aan. In alle gevallen betrof het een min of meer alledaagse situatie waarin ik een lastige klant moest aansporen om product x te kopen, een ongeïnteresseerde puber moest activeren om een opdracht te maken of om een huilende collega op te beuren. Hoe goed de trainers en acteurs ook waren met wie ik te maken heb gehad - en dat waren ze - ik vond de rollenspellen vooral saai, want voorspelbaar.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Van oudsher heb ik met allerlei vrienden ook rollenspellen gedaan thuis. Die waren niet saai. In het klassieke <i>Marvel Roleplaying Game</i> speelden we onze favoriete superhelden of eigen personages. Marvel leerde me <a href="https://youtu.be/B5tU2PuRdU8" target="_blank">de kracht van actie, van dramatische poses en overdreven uitroepen</a>. Hoe je de meest ongeloofwaardige situaties toch betrouwbaar laat lijken, zoals Ian Fleming (wiens boeken ik graag las als prepuber) dat ook kon. Bij <i>Dungeons & Dragons </i>verkenden we Tolkien-achtige werelden vol magie, enge wezens en spannende locaties. D&D heeft me veel geleerd over de techniek achter het vertellen: hoe je een verhaal bijvoorbeeld spannender maakt, hoe je je medespelers langdurig bij het spel betrekt.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Waarom vond ik Marvel RPG (= roleplaying game) en D&D niet saai? Omdat ze feitelijk een set regels zijn op grond waarvan je een samenhangende en 'realistische' wereld kunt scheppen. Het is de natuurkunde waarop alle magie en superkracht is gebaseerd.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Het is niet verbazingwekkend dat dergelijke RPGs onderwerp zijn <a href="http://ijrp.subcultures.nl/wp-content/uploads/2016/12/IJRP-issue-5.pdf" target="_blank">van serieus wetenschappelijk onderzoek</a> en dat veel goede wetenschappers de systemen gebruiken voor hun werk. Dat er auteurs zijn die de systematiek achter D&D-achtige spellen gebruiken om een basis te leggen onder hun werk. Een mooi voorbeeld vind ik <a href="https://www.bol.com/nl/f/what-if/9200000026031924/" target="_blank">Randal Munroe</a> die de D&D-statistieken gebruikt om erfelijkheid uit te leggen.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Het strategische belang</b></div>
<div>
Door enerzijds meer te lezen voor het slapen gaan en anderzijds te investeren in een gezamenlijk verhaal kun je dus een meer relaxte, meer gelukkige en dus meer productieve werksituatie creëren. Vanuit daar kun je je collega's uitnodigen om creatief te kijken naar de basis: waarom doen we ook alweer wat we doen? Die basis kun je bewaken met elkaar, bijstellen indien bewaken juist niet nodig is. Je kunt elkaar leren kennen van een andere kant en jezelf ook.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Escapisme is goed. Volgens mij was het Tolkien die ooit zoiets zei als: 'De enige die zich druk maken over ontsnappen zijn gevangenbewaarders.' <a href="https://cosgrrrl.com/the-psychology-of-fantasy-b871f29b3ef5" target="_blank">Fantasie opent</a> je zintuigen juist. Samen ontsnappen volgens een vaste set van regels (zoals die van D&D) kan zorgen voor een veilig, scheppend werkklimaat, zolang er genoeg ruimte wordt geboden voor reflectie.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Het samen zoeken naar het juiste verhaal kan ook op persoonlijke basis gebeuren, dat hoeft helemaal niet dramatisch te zijn. Mulisch vertelde ooit ergens dat hij als puber al wist dat hij briljant was, alleen nog niet waarin. Dat geldt denk ik voor de meeste kinderen in deze kwetsbare fase van hun leven. Door samen met ze te praten, lezen en fantaseren kun je ze wellicht tot onderzoek aanzetten waarin ze briljant zijn. Ik heb nu al in een paar werksituaties meegemaakt dat een stagiaire aan me vroeg: 'Wat voor werk heb je voor me in gedachte?' Die vraag draai ik altijd om: 'Wat kun jij goed? Wat doe je graag?'</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Om alle genoemde redenen nodig ik je van harte uit om te gaan lezen, te fantaseren, te scheppen en om vanuit daar zoveel mogelijk plezier te hebben als je kunt.</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-15381468122322266902019-06-15T02:44:00.000-07:002019-07-09T02:54:16.561-07:00Op zoek naar het hartgrondige verhaal<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-115xXGyF2Ks/XQS7-yCH6nI/AAAAAAAC9jY/o-mRwYrf2cYhobk2rEQyPVQ98W5hNLVjQCLcBGAs/s1600/Mvertelt.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1061" height="320" src="https://1.bp.blogspot.com/-115xXGyF2Ks/XQS7-yCH6nI/AAAAAAAC9jY/o-mRwYrf2cYhobk2rEQyPVQ98W5hNLVjQCLcBGAs/s320/Mvertelt.jpg" width="212" /></a></div>
Als mensen me vragen wat ik doe, dan krijg ik al snel terug: 'Oh, storytelling.' Alsof daarmee alles is gezegd. Nee dus. Feitelijk is het een permanente zoektocht naar wat ik noem het hartgrondige narratief en dat is minder zweverig dan het klinkt. Alles wat ik doe en ooit heb gedaan is hiertoe te herleiden. Waar dat ongeveer op neerkomt probeer ik hier zo kort mogelijk te illustreren.<br />
<br />
<b>Waar het ook al weer om draait</b><br />
Een jaar of acht geleden nodigde een groot ROC me uit om te spreken bij een nieuwjaarsborrel. Naast docenten en studenten waren daar allerlei mensen uit het netwerk aanwezig: stagebegeleiders uit bedrijfsleven en publieke sector, politici en vrijwilligers. Het College van Bestuur vroeg me hen te helpen bij het aan de man brengen van nieuw beleid. Ik meende oprecht geloof te zien in hun nieuw gekozen richting, maar tegelijk een soort angst om het te presenteren.<br />
<br />
Daags na mijn ja kreeg ik twee grote enveloppen toegestuurd met drie dikke beleidsnotities erin. Tot in de kleinste details was uitgewerkt wat de nieuwe ideeën voor een beoogd, positief effect zouden hebben voor de student, de docent en de stagebegeleider. Manhaftig heb ik me door de boekwerken heengeslagen, om tot de conclusie te komen dat het verhaal eigenlijk vrij simpel is.<br />
<br />
Als ik nu vertel wat ik heb gedaan, denk je automatisch: ja, logisch. Zo kan ik het ook. Uiteindelijk heb ik drie korte verhalen gehouden bij de borrel, waarin ik me afvroeg hoe ik me zou voelen als student, als docent en als stagebegeleider als ik vanuit het voor mij kort gepresenteerde beleid zou moeten werken. Wat me hielp is dat ik van het CvB alles mocht zeggen én dat ik hun notities ook op de korrel mocht nemen. Dat heb ik dan ook gedaan, vanuit de overtuiging dat ik dus dat oprechte geloof zag in hun beleidskeuzes. Ergens op internet circuleert nog een verslag van die receptie, maar ik weet niet meer waar.<br />
<br />
<b>(Sociaal) Ondernemen is urgentie creëren</b><br />
Al enkele keren heb ik mogen samenwerken met beleidsmakers uit de culturele sector. Telkens hoor ik de klacht dat de culturele instellingen 'alleen maar de slingers mogen ophangen' bij allerlei gelegenheden. Muzikanten die niet of weinig betaald krijgen, kunstenaars die voor een habbekrats hun beeldende kunst mogen exposeren of acteurs die amper aan de bak komen, want men geeft de voorkeur aan een BN'er. Alsof cultuur een linkse hobby zou zijn, zeg maar.<br />
<br />
In die gevallen heb ik voorgesteld om dit denken om te draaien. Om te beginnen bij cultuur, met name omdat ik ook oprecht geloof dat alles begint met cultuur. Om bijvoorbeeld Wikipedia te openen, op zoek naar een moment in de geschiedenis dat we kunnen vieren of herdenken. Sociaal ondernemen vind ik nog spannender dan ondernemen op zichzelf, want je onderneemt met geld van ons allemaal.<br />
<br />
Dat creëren van urgentie heb ik geleerd toen ik zijdelings betrokken raakte bij de voorbereidingen van het jubileumjaar van Nijmegen in 2005. Onder leiding van de toenmalige stadiondirecteur van N.E.C. zijn vrijwel alle profit- en non-profitinstellingen gaan samenwerken onder één logo, vanuit één communicatie-apparaat om samen een feestjaar te vieren. Alles wat iedereen al deed én speciaal nieuw had ontwikkeld werd onder dezelfde vlag geschaard en uitgedragen. Het heeft voor een hoop plezier, nieuwe samenwerking en zichtbare veranderingen gezorgd, van het verschijnen van nieuwe monumenten in het straatbeeld tot het uitvoeren van nieuwe manifestaties.<br />
<br />
Wat ik vooral heb geleerd is om te wachten op het juiste moment met iets presenteren. Toen het idee ontstond om de scriptie van mijn master historische letterkunde uit te geven heb ik gewacht tot dat feestjaar én om wat nieuws te proberen met vorm en inhoud. Goh, wat was dat leuk en leerzaam, die tijd. Allerlei dingen ben ik anders gaan doen daarna, maar tja, als je wat nieuws probeert ga je snel op ramkoers richting wolven en beren op de weg. <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/fouten-maken-als-nieuw-begin.html" target="_blank">Als fouten maken ooit een demonstratiesport wordt op de Olympische Spelen gooi ik vast hoge ogen.</a><br />
<br />
<b>Het voordeel van leeservaring</b><br />
Zelfs mensen die mij oppervlakkig kennen zien me vaak met een boek in de weer - in combinatie met een muziekinstrument en laptop, maar daar gaat het nu niet om. Ik vind veel leeservaring een voordeel. Enerzijds overzie je steeds beter wat je allemaal niet weet, anderzijds geeft het je de ervaring om snel bullshit te onderscheiden van wat werkelijk wezenlijk is. Ik houd er niet van als mensen zich verschuilen achter nietszeggende slogans, warrig geformuleerde visies, vage missiestatements of malle termen die zijn opgetrokken uit half-Engels.<br />
<br />
Het voordeel van een historisch besef van narratief is ook dat je kunt aanwijzen welke zaken op welke plek wel en niet hebben gewerkt in het verleden. Je denkt te doorzien waarom Vondel werkelijk een meester was in het vertellen en zo enorm veel vergeten schrijvers zo enorm vergeten waren. Je denkt te doorzien waarom zoveel thriller- en comicbook-auteurs feitelijk schatplichtig zijn aan Arthur Conan Doyle of Ian Fleming, waarom dichters zich zoveel moeite getroosten of hoe de techniek van het verweven van narratief en muziek wordt toegepast bij componisten.<br />
<br />
'Oh, storytelling,' dus. Ja, maar ik ben ervan overtuigd dat een ruime ervaring van omgang met tekst, context en het (professionele) leven in het algemeen veel waarde toevoegt aan het vertellen van verhalen alleen op techniek en vorm. Het hartgrondige narratief, het zo eenvoudig mogelijke verhaal dat draait om de waarde van jouw bijdrage aan de samenleving, komt voort uit een altijd durende zoektocht.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-57265320890440466822019-06-04T02:46:00.002-07:002019-06-06T12:21:42.210-07:00Gezocht: humor. Alleen: welke humor?In allerlei vacatures voor leidinggevende functies staat onder de functie-eisen dat de kandidaat moet beschikken over 'een goed gevoel voor humor'. In de selectieronde van mijn laatste baan kwam dat ook expliciet naar voren in de gesprekken. Blijkbaar wordt humor gewaardeerd. Alleen vraag ik me af welke humor? Vagelijk hebben we allemaal wel enig idee welke kant we op willen, maar wat vragen we precies van een kandidaat?<br />
<br />
<b>Wat humor eigenlijk is</b><br />
Een veelgebruikte - en zeer werkbare - definitie van humor vind ik die van Godfried Bomans. Humor is 'overwonnen droefheid' (vanaf 10.04' in het filmpje). Je moet dus zelf al gehuild hebben om iets voordat je er een grap over kunt maken. Lachen kun je ook pas om een grap als je verdriet erover enigszins acceptabele proporties heeft.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<iframe allowfullscreen="" class="YOUTUBE-iframe-video" data-thumbnail-src="https://i.ytimg.com/vi/gRUunRy_P20/0.jpg" frameborder="0" height="266" src="https://www.youtube.com/embed/gRUunRy_P20?feature=player_embedded" width="320"></iframe></div>
<br />
Neem mijn toenemende kaalheid als voorbeeld. Ik zou een lel lang haar kunnen laten groeien aan de zijkant van mijn hoofd en dat als natte plak over de kale plek kunnen kammen. Daarmee bedek ik mijn leed enigszins en zelfs iemand die me kort ziet valt dat op. Een enkeling zal zelfs - en terecht - hopen op zijwind. Beter dunkt het me te accepteren dat mijn hoofdhuid zichtbaarder wordt, want dat opent nieuwe deuren.<br />
<br />
Humor in zijn meest gelaagde vorm heb ik op dat vlak meegemaakt tijdens een - inderdaad - op zichzelf droevige situatie. Een toenmalige leerling zat in een hersteltraject na een immense hoeveelheid chemokuren en bestralingen. Aan zijn klasgenoten berichtte hij ineens dat hij een nieuwe mijlpaal had bereikt: 'Ik heb nu als iets meer haar dan Wijngaards.' Als ik denk aan de bewonderenswaardige, wezenlijke wijze waarop deze jongen al zijn uitdagingen tot op heden het hoofd biedt, denk ik dat hij sowieso een dappere verpersoonlijking is van Bomans' definitie van humor.<br />
<br />
<b>Wel of niet lachen</b><br />
Welbeschouwd zijn de drie hoofdrichtingen van humor <i>ironie</i>, <i>sarcasme</i> en <i>cynisme</i>, denk ik. Ironie is de milde variant, waarin je liefdevol spot met iemand of iets. Het is niet je intentie om te kwetsen. Bij sarcasme is de spot harder en ligt kwetsen meer voor de hand. Bij cynisme voert zwartgalligheid de boventoon en is de hele wereld zwaar en donker.<br />
<br />
Cynisme is denk ik daarom de meest duidelijke vorm van humor. Denk aan het motto bij <a href="https://youtu.be/VmjxaL-UGa0" target="_blank">Hans Dorresteins liederen over zijn huwelijk</a>: 'Zelfs Christus aan het kruis had het beter dan ik thuis.' Volgens mij is iedereen het er snel over eens dat dit cynisme is in zijn zuiverste vorm.<br />
<br />
Bij wat wij opvatten als ironie of sarcasme is de grens volgens mij wat vager. Dat hangt samen met de mate waarin iemand zich gekwetst voelt. Iemand kan een grap liefdevol bedoelen, maar de ontvanger kan zich toch geraakt voelen. Volgens Bomans' definitie heeft de ontvanger nog niet alle tranen vergoten over het betreffende onderwerp.<br />
<br />
Onbedoeld grappig heb je ook nog, vooral bij kinderen. Dat je in een zacht gezegd ongemakkelijke situatie verzeild raakt. Daar kun je pas achteraf echt om lachen, om de genoemde redenen. Eerst sta je minimaal te stamelen met rode kop. Zo heeft mijn vader wel eens verteld hoe ik als baby een ongekend harde boer liet op een vol terras en hoe allerlei mensen hem verwijtend aankeken. Zat hij daar, als keurige man. De zogeheten wraak van de natuur heeft zich sindsdien al voltrokken. Een van onze dochters heeft als tweejarige peuter wel eens tegen een nieuwe leidster op de kinderopvang gezegd: 'Mijn papa heeft een grote piemel', terwijl ik in de deuropening klaar stond om mij aan haar voor te stellen. Leuke fase, die identiteitsvorming! Stond ik daar als preutse, beschaafd opgevoede vader.<br />
<br />
<b>Humor en leiding geven</b><br />
Waarom in vacatures voor leidinggevende functies wordt gevraagd om 'een gevoel voor humor' ligt volgens mij besloten in een bepaalde verwachting van persoonlijk leiderschap. Iemand met een goed ontwikkeld gevoel voor humor wekt de indruk ervaring te hebben en zich ervan bewust te zijn. Humor is denk ik de meest elegante en liefdevolle manier om hieraan uiting te geven. Een leidinggevende met humor is in staat om:<br />
<br />
<ul>
<li>zichzelf te voelen in een situatie én tegelijkertijd de situatie van bovenaf te beschouwen</li>
<li>zijn of haar eigen gedachten en gevoelens te delen met anderen</li>
<li>zichtbaar en voelbaar beheerst te zijn in elke situatie.</li>
</ul>
<div>
In zo'n vacature wordt dus de verwachting verwoord dat een leidinggevende in staat moet zijn om een werkklimaat te scheppen dat veilig is. Er moet ruimte zijn voor droefheid van elke aard. Door zelfspot en milde spot naar de ander kun je een hecht team hebben met elkaar, waarin iedereen maximaal de ruimte krijgt om te zijn en om te groeien. Echt goed leiding geven kan dus alleen als je je bewust bent van je eigen sterke en zwakke punten. Alleen goede intenties zijn niet genoeg (<a href="https://www.renskedegreef.nl/tekencolumns/ikbedoelhettochgoed" target="_blank">zie deze grandioze, herkenbare strip</a> van Renske de Greef).</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Ik neem aan dat dus uiteindelijk vooral <i>ironie</i> wordt bedoeld met 'humor' in de vacatures. We zitten niet te wachten op sarcastische opmerkingen of op een cynicus. Daar gaan we wel voor naar het theater ofzo. 'Was sich liebt das neckt sich', zei mijn oma en haar levensmotto was eveneens gesteld in goed Nederlands: 'Was man aus Liebe tut, das geht nochmal so gut.' Leve de humor dus, leve de ironie. </div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-15445086731272395122019-05-29T12:40:00.000-07:002019-05-30T00:40:23.397-07:00Fouten maken als nieuw begin<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://4.bp.blogspot.com/-o8nWwKp8GRU/WdZg8Q1iMxI/AAAAAAAAOQw/SL7Tem30xpUrnBo87KR1C8Cf01twg3rEwCLcBGAs/s320/losse%2Bbingoballen%2Bkopen.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="318" data-original-width="320" height="316" src="https://4.bp.blogspot.com/-o8nWwKp8GRU/WdZg8Q1iMxI/AAAAAAAAOQw/SL7Tem30xpUrnBo87KR1C8Cf01twg3rEwCLcBGAs/s320/losse%2Bbingoballen%2Bkopen.png" width="320" /></a></div>
'Het is niet interessant als je een fout maakt, wat je daar vervolgens mee doet is interessant.' Dat roep ik graag. Mijn hemel, wat had ik dat alleen jaren eerder willen roepen. Maar tja, voortschrijdend inzicht gebeurt ook daadwerkelijk in het genoemde tempo: het schrijdt voort.<br />
<br />
Fouten maken is in verreweg de meeste gevallen niet erg - uitgezonderd als er dodelijke of anderszins vreselijke gevolgen zijn. Van elke fout kun je leren, vooral van die foutjes zoals het aanslaan van een verkeerde noot in een muziekstuk, het laten vallen van een stuk taart in een Hollandse kring, het maken van een verkeerde berekening of een beslissing nemen onder de verkeerde voorwendselen. En van sommige fouten leren we nooit, zoals het stoten van je voet aan altijd dezelfde tafelpoot of het aanvaarden van een veel te hete bitterbal op een receptie. - Die krijg ik althans met moeite beschaafd weg, zeker als in conversatie.<br />
<br />
Oh, het is niet dat ik nooit heb wakker gelegen van mijn eigen fouten. Toen ik hele dagen voor de klas stond waren ze zo gemaakt. Vooral tijdens zo’n achtste uur moest ik wel eens goed doorademen om niet een foute opmerking te maken, iets verkeerd uit te leggen of om iets te vergeten. Als je een veilig klimaat wist te scheppen met je leerlingen dan konden we alles van elkaar vergen, zeker op zo’n onbarmhartig moment van de dag. Soms, heel soms, dan lag ik wel wakker als ik een leerling onbedoeld had geraakt of als ik ‘s nachts ineens dacht aan wat ik niet had moeten vergeten.<br />
<br />
Waar ik ook wakker van kon liggen als ik opschepperig was overgekomen op anderen. Dat ik tussen neus en lippen door iets vertelde dat ik had meegemaakt, of dat ik trots was op iets. En dan in een situatie waarin ik eigenlijk gefrustreerd was, omdat ik dáár ineens het tegenovergestelde voelde van wat ik zei.<br />
<br />
Of het mijzelf overschreeuwen dat het wel ging. Dat heb ik wel een tijdje gedaan, terwijl ik leefde op koffie en paracetamol. Vooral in het middelbare onderwijs ging me dat snel af, want elke keer als ik dat werk te serieus nam dan knalde ik weer door zonder genoeg slaap en rust. Dan dacht ik aan al die leuke, aardige kinderen en vroeg ik me tegelijkertijd niet af of ze na verloop van enige tijd nog iets aan mij zouden hebben als ik op deze wijze door knetterde. Allicht niet, maar dat is wijsheid van achteraf.<br />
<br />
Nu kun je heus met droge ogen beweren dat hoe je boodschap overkomt ook kan liggen aan de ander, maar daar gaat het mij niet om. Mensen interpreteren dingen op hun manier. Je kunt een liedje schrijven dat de ene draait op een bruiloft en de andere op een begrafenis. Hetzelfde liedje, andere interpretatie. Ga je niets aan doen.<br />
<br />
Vrij snel na het moment dat ik besloot dat ik niet alles hoefde te weten is er een loden last van mijn schouders gevallen. Je doet wel je best, maar ineens in de goede richting. Gewoonlijk sta je ook stil, adem je door en ga je opmerkelijk vrolijk die kant op.<br />
<br />
Dat ik als leraar naar iedereen altijd vergevingsgezind wilde zijn ging pas echt werken toen ik mezelf ook permitteerde fouten te maken. Dat klinkt als een cliché, maar zoals bekend bevatten clichés gewoonlijk waarheden. Ook ik heb moeten accepteren dat ik zelf verantwoordelijk ben voor elke keuze en dat zelfs elke uitkomst ooit het gevolg is van een keuze van mij, inclusief een lang spoor aan mensen die zich op een of andere manier door mij gekrenkt hebben gevoeld.<br />
<br />
<b>De fout als beleid</b><br />
Hoe ik denk dat het niet moet heb ik ook wel eens ervaren. Als beginneling in het onderwijs. Op een school die door een vrij plotselinge toestroom van leerlingen allerijl in een grotere jas moest groeien. Er was een verwarrende cultuur van afrekenen enerzijds en aan de andere kant het afdekken van echte problemen met de zogeheten mantel der liefde.<br />
<br />
Allemachtig, wat werd daar geklaagd door de langer zittende collega's. De leiding had geen oog voor ze. Ze spraken ze alleen als er iets fout ging. Een compliment kon er niet af. Vrijwel iedereen had in geen jaren een functioneringsgesprek gehad, laat staan een beoordelingsgesprek. Beleid werd top-down gemeld en onmiddellijk daarna gingen deze collega's hun lokalen in, om weer als vanouds hun gang te gaan. Vergis je niet, het waren over het algemeen goede leraren, met het hart bij het kind.<br />
<br />
Ik herinner me een moment dat ik uit de les werd gehaald door een schoolleider. Op de gang kafferde hij me verschrikkelijk uit. Daarna beende hij rood aangelopen weg. En ik kon weer voor de klas, die doodstil door het ruitje naast de deur naar het tafereel had zitten kijken. Man, wat voelde ik me vervelend toen. De aanleiding was dat ik was vergeten om toetspapier in de envelop te stoppen bij een toets die ik had klaargelegd. Stom natuurlijk, maar de surveillerende collega bleek het goed te hebben opgelost door snel even een leerling naar de conciërge te sturen voor de blaadjes.<br />
<br />
Dat deze uitvoering van beleid enige effectiviteit had kan ik niet ontkennen. Ik ben noch daar, noch elders ooit vergeten om zaken goed klaar te leggen. Had ik dat ook gedaan als de betrokken schoolleider me op een rustig moment even apart had genomen, voor mijn part een arm om me had heen geslagen en me even had gewezen op het aldaar geldende gebruik dat de leerlingen bij toetsen dingen willen opschrijven? Volgens mij was dat net zo effectief geweest.<br />
<br />
Wat mijns inziens had geholpen was beleid dat uitgaat van het goede. Leiders die dat ook voorleven door oprecht en luidkeels te complimenteren. Door collega's zichtbaar te maken door te luisteren en pragmatisch op zoek te gaan naar oplossingen voor problemen. Door niet te focussen op boete en straf, maar op <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/05/softie-of-verstandig-beleid-maken-op.html" target="_blank">mildheid en vergeving</a>.<br />
<br />
<b>De fase ná de fout als beleid</b><br />
Later heb ik het in mijn persoonlijke beleid opgenomen dat met name de fase ná de als zodanig beleefde fout interessant is. Altijd is die interessanter dan de fout zelf. Als je dat voorleeft dan creëer je ook het aangename bijeffect dat mensen ook milder omgaan met jouw fouten. - Mensen die mij kennen weten dat ik bedreven ben in het maken van fouten. - Zo kun je samen een veilig en gezond klimaat maken.<br />
<br />
Hopelijk nemen de oud-collega's in kwestie het mij niet kwalijk als ik hier een leuke herinnering aan hen noteer ter illustratie.<br />
<br />
Een keer een grote klap achter de deur waar ik zat te werken in een knusse, gezellige dorpsbibliotheek. Een collega had net een bingospel laten vallen en alle balletjes rolden over de vloer. Alle kinderen die aan de bingo - de afsluiting van een voorleesmiddag - hadden deelgenomen waren net het gebouw uit. Na enig zoeken ontbraken alleen balletjes 15 en 31 nog. Mijn collega had inmiddels ook ergens tussen de vijftien en eenendertig keer verzucht hoe stom ze het vond van zichzelf om het spel te laten vallen.<br />
<br />
Toen er twee jongens van bovenbouwleeftijd basisschool de bibliotheek binnen kwamen schoot ik ze meteen aan: of ze ons wilden helpen om de balletjes te vinden. Voordat we het wisten lagen de jongens op de grond en binnen een minuut waren ze gevonden. Een andere collega beloonde ze met een zakje chips (de mand met bingoprijsjes was minder interessant voor ze). Even later hoorden we een jongen nog net zeggen: ‘Ik ben echt blij dat je me naar de bieb hebt meegenomen!’<br />
<br />
Kijk, dan kun je eigenlijk naar huis. Je dag kan niet meer mooier worden. We hebben onze collega dan ook bedankt. Als zij het bingospel niet had laten vallen, dan hadden we dat die jongen ook niet horen zeggen. De definitieve beloning was haar glimlach.<br />
<br />
Fouten maken kan zo lonend zijn. Ze zijn gewoonlijk de inleiding naar wat beters. Een milde omgeving kan hierin helend werken. En heb je een serie fouten? Bingo.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-13912082014926629192019-05-20T03:41:00.002-07:002019-05-22T06:01:43.263-07:00Softie of verstandig? Beleid maken op grond van vergeving en verzoening<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Wat zou er gebeuren als we beleid zouden maken op grond van vergeving of verzoening? Ik zat me dat serieus af te vragen toen ik op een suffe ochtend op social media heen en weer werd geslingerd tussen verontwaardiging over populistische filmpjes enerzijds en artikelen over de voordelen van de Europese Unie anderzijds. Ik zat het me af te vragen omdat er vrijwel geen onderwerp meer lijkt te bestaan waar niet onmiddellijk polarisering over ontstaat. Weet ik veel waarom, omdat we snel beledigd zijn, of omdat de hakken nu eenmaal in het zand moeten, want dat is traditie, omdat we nu eenmaal vrijheid van meningsuiting hebben. Zeg het maar.</div>
<br />
Afijn, toen zat ik me te bedenken waarom ik toch zo graag in Nederland woon. Om dat te illustreren gebruik ik graag het voorbeeld van het aanleggen van een weg van a naar b. De kortste weg van a naar b is een rechte lijn en er zijn allerlei overheden in de wereld actief om zo'n weg in afzienbare tijd te trekken, geregeld ten koste van dichtbevolkte gebieden, waar flats worden ontruimd en gesloopt of ten koste van natuur of van alles en nog wat. In Nederland hebben we een lange traditie van samenwerken. Ons land is op die basis gesticht, daar komt het in grote trekken wel op neer. Dus zo'n weg van a naar b kost hier jaren van onderzoek, van inspraakbijeenkomsten met buurtcomités, milieuverenigingen en andere belanghebbenden. Het fijne is, als we dan na jaren en jaren een slingerweg hebben van a naar b (om een leuk buurtje heen, om een natuurgebied, om een stiltetuin, met een fietspad ernaast) dan zeggen we over het algemeen ook altijd: 'Ja, dat is een goede weg.'<br />
<div>
<br /></div>
<div>
Dat brengt me op mijn vraag of beleid maken op grond van vergeving en verzoening niet verstandig is. Of politiek bedrijven op die basis niet ook veel beter is. En om niet meteen alleen de softe, naïeve kant op te gaan ben ik eens in de materie gedoken.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Wetenschappelijk onderzoek naar vergeving</b></div>
Op het moment van schrijven zijn er meer dan 2500 wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar vergeving (volgens <a href="https://www.researchgate.net/publication/312497389_The_psychology_of_forgiveness_and_its_importance_in_South_Africa" target="_blank">dit artikel</a>). Deze onderzoeken variëren van het effect op de gezondheid van de mens die daadwerkelijk vergeeft, tot filosofische bespiegelingen over wat vergeven precies is tot aan de effecten voor de samenleving. Al deze onderzoeken laten een constant beeld zien die feitelijk goed nieuws inhouden: het is slim om te vergeven.<br />
<br />
Er bestaat zelfs een prachtig <a href="https://www.researchgate.net/publication/285250984_Handbook_of_forgiveness" target="_blank"><i>Handbook of Forgiveness</i> (2005)</a> waarin de fenomenen vergeving en verzoening vanuit allerlei wetenschappen worden belicht. Ergens voorin het boek schrijven <a href="https://www.researchgate.net/publication/276059599_Primate_conflict_and_its_relation_to_human_forgiveness" target="_blank">Jan de Waal en Jen Pokorny</a> een interessant stuk over primaten (apensoorten die dichtbij de mens staan) dat uitwijst dat vergeving ook bestaat onder dieren. Dieren die elkaar onrecht hebben aangedaan begrijpen dat de sociale structuur weer hersteld moet worden. Daarbij tonen ze allerlei vormen van affectie naar elkaar: zoals kussen of knuffelen. Het lijkt erop dat vergeven een instinctieve manier is om samen te kunnen leven na onrecht.<br />
<br />
<b>Een ingewikkeld gebeuren</b><br />
Vergeven zou ik willen omschrijven als het jezelf of iemand niet meer kwalijk nemen dat je op een of andere manier schade hebt ondervonden. Die schade kan materieel, lichamelijk of geestelijk zijn. Het kan zijn dat iemand iets van je heeft gestolen of stukgemaakt, dat iemand je heeft beledigd of veel erger. Het kan ook dat je zelf zoiets hebt gedaan. Vergeven kan een ingewikkeld proces zijn.<br />
<br />
Wat samenhangt met vergeven is verzoenen. Dat is vrede sluiten met jezelf of (meestal) met iemand anders. Je accepteert van binnenuit dat de situatie is zoals die is en iemand anders ook. Je besluit om het elkaar te vergeven en om geen ruzie meer te maken. Dat klinkt simpel, maar als vergeven al ingewikkeld kan zijn is verzoenen dat al helemaal.<br />
<br />
Vergeving en verzoenen zijn in de geschiedenis wel noodzakelijke stappen geweest om een nieuwe, opbouwende weg in te slaan voor ontwrichte relaties en zelfs samenlevingen. Te denken valt aan de stichting van de Bondsrepubliek Duitsland uit het puin van het Derde Rijk en nogmaals aan de hereniging met de DDR na 1989. Na het berechten van de belangrijkste leiders (op rechtvaardigheid komen we zo terug) is de gedachte in beide gevallen geweest: we kunnen wel iedereen die min of meer heeft gecollaboreerd gaan opsporen en vervolgen, maar dat is ondoenlijk. We zullen het iedereen moeten vergeven en samen de schouders moeten zetten op de wederopbouw.<br />
<br />
Grote verzoeners vinden we doorgaans dapper. Neem Nelson Mandela of Mahatma Ghandi. Nelson Mandela heeft 27 jaar gevangen gezeten omdat hij zich als iemand met een zwarte gelaatskleur verzette tegen overheidsbeleid dat hem hierom minderwaardig behandelde. Toen hij werd vrijgelaten heeft hij zich verzoend met zijn onderdrukkers, om daarna te bouwen aan een nieuwe samenleving. Is Zuid-Afrika al een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft? Nee, maar de inwoners zijn hard op weg. De reden dat we Ghandi als een held zien ligt besloten in hetzelfde gegeven: na meer dan 150 jaar onderdrukking en geweld door de Britten heeft hij hard geijverd voor verzoening na de onafhankelijkheid van wat tegenwoordig India, Pakistan en Bangladesh is.<br />
<br />
Hoe pragmatisch vergeven en verzoenen ook mag zijn voor een samenleving, gemakkelijk is het hele proces niet. In Rwanda kan men daarvan getuigen. Daar heeft de grootste genocide plaatsgevonden van de afgelopen 25 jaar. Juist in gevallen van zulke zware misdrijven zal het verschillende generaties vergen om tot samenwerking te komen. Ter vergelijking: het heeft zeker twee generaties geduurd voordat Nederlanders genuanceerder werden ten aanzien van Duitsers. Vlak na de oorlog waren de herinneringen aan de bezetting, de verwoestingen en de Holocaust te fris om te beseffen dat niet alle Duitsers nazi’s waren of zelfs schuldig waren aan enige misdaad. Zo’n proces kost dus tijd.<br />
<br />
Een proces van vergeving kent twee fases: één ervoor en één erna, zo schreef Frère Roger van Taizé (<i>Brief uit Taizé 1997</i>). Aanvankelijk zijn er allerlei gevoelens en argumenten die het idee opwerpen dat vergeving en verzoenen niet mogelijk zijn. Als dat dan toch is gelukt, erna dus, dan proberen mensen elkaar te begrijpen in plaats van elkaar alleen met argumenten te overtuigen. De moeilijkheid zit dus in de fase ervoor. <br />
<br />
<b>De fase vóór vergeving</b>Het besluit om te vergeven hangt af van een aantal factoren die uiteenvallen in drie categorieën situationele, relationele en persoonlijke (volgens <a href="https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9780203955673.ch11" target="_blank">een bijdrage</a> van Mullet, Nevo en Rivière aan voornoemd handboek). Uit al die voornoemde onderzoeken blijken deze constanten te zijn in het hele proces van vergeven en verzoenen. Er is dus niet één recept dat daartoe leidt, maar er zijn wel vaste ingrediënten.<br />
<br />
De situationele factoren hebben te maken met de ernst van de fout. Mensen die ernstige schade hebben ondervonden zullen er langer over doen om het een dader te vergeven, zeker als de consequenties op enigerlei wijze als vreselijk worden ervaren. Wat ook uitmaakt is of een dader de intentie had om iemand pijn te doen, of dat een dader spijt heeft of tot compensatie wil overgaan.<br />
<br />
Relationele factoren hebben te maken met de nabijheid van een dader. Als slachtoffers en daders familie, vrienden of zelfs collega’s zijn, dan willen ze eerder tot vergeving overgaan om weer een bepaalde leefbaarheid te creëren (denk aan de primaten). Andere zaken die meespelen zijn of er sprake is van een verschil van hiërarchie is in de relatie. Groepsdruk kan het vergevingsproces ook beïnvloeden.<br />
<br />
Met name je vermogen of je jezelf ook kunt vergeven bepaalt de persoonlijke factoren. Kun je het jezelf vergeven dat je iemand schade hebt berokkend? Dan schijn je gemakkelijker andere mensen hun fouten te kunnen vergeven. De ernst van de situatie hangt ook enorm af van welke waarden jij zelf hanteert. Sommige mensen vergeven het zichzelf gemakkelijker als ze toch dat ene extra koekje hebben gepakt - en ze pakken er nog één. Voor andere mensen kan zo’n extra koekje nog tijdenlang een negatieve uitwerking hebben. Als er buiten jezelf ook nog andere mensen schade ondervinden van welke handeling dan ook, dan speelt je persoonlijke vermogen om te vergeven weer zwaarder mee.<br />
<br />
Vergeven betekent uiteindelijk niet dat je iemand acties goedkeurt. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik snap dat je niet beter weet, maar ik vind het niet leuk dat je het hebt gedaan. Ik vergeef het je omdat je het niet beter weet.’<br />
<br />
Vergeven is dus ook niet iets dat je kunt afdwingen. Het zal uit jezelf moeten komen en dat is niet altijd gemakkelijk. Het is je eigen keuze en die kan afhangen van de situationele, relationele en persoonlijke factoren.<br />
<br />
Een belangrijke persoonlijke factor is dat je je eigen grenzen goed moet kennen. Je moet je bewust zijn van wat je wel en niet waardeert en waarom dat zo is. Worden je waarden bepaald door wat je diep van binnen werkelijk vindt, of is er op een of andere manier toch nog druk van buitenaf?<br />
<br />
<b>Rechtvaardigheidsgevoel</b>Vergeven is niet zomaar een naïeve daad. In allerlei gevallen zal er wel degelijk een gevoel van rechtvaardigheid moeten zijn voordat er tot vergeving wordt overgegaan. Vooral bij ernstige misdrijven vinden mensen het gewoonlijk prettig als er een behoorlijke straf wordt uitgedeeld aan de dader. Het gevoel of de straf voldoende vergeldt wat er is misdaan speelt een belangrijke rol in alle vergevings- en verzoeningsprocessen, in kleinere en in grotere kringen (vergelijk <a href="https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9780203955673.ch27" target="_blank">Staub</a>).<br />
<br />
Rechtvaardigheid is een ingewikkeld begrip waarbij altijd in meerdere of mindere mate een kloof wordt ervaren. Deze kloof heeft te maken met de afstand tussen hoe men de daad wil vergelden en hoe dat ook daadwerkelijk gebeurt. Niet zelden wordt er om strenge straffen geschreeuwd bij ernstige misdrijven, zeker als groepsdruk gaat meespelen als complicerende factor.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Boeken en literatuur worden ook interessant gevonden als er een bepaalde mate van wraak in voorkomt, want gematigde of geproportioneerde wraak is eigenlijk saai (vergelijk <a href="https://www.routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9780203955673.ch3" target="_blank">Murphy</a>). Juist van mensen die geen spijt hebben van hun misdaden vinden we het gemiddeld genomen niet zo erg als ze flink worden gestraft door ons rechtssysteem. En als ons rechtssysteem in onze ogen faalt dan vinden we het heerlijk om naar superhelden te kijken die het recht in eigen hand nemen, al dan niet verzameld in teams waarin wrok of rechtvaardigheid in de naam zit: <i>The Avengers</i> of <i>The Justice League</i>. Wrok komt voort uit het gevoel dat we iets waardevols niet graag kapot zien gaan. <br />
<br />
<a href="https://3.bp.blogspot.com/-foZOyChrku0/XOKBem62N5I/AAAAAAAC8jc/GcpZ5BOWo6Q3HE-O-kvjysuw4bHyBbUcACEwYBhgL/s1600/jimlee-asbar-robin-07.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="690" data-original-width="580" height="400" src="https://3.bp.blogspot.com/-foZOyChrku0/XOKBem62N5I/AAAAAAAC8jc/GcpZ5BOWo6Q3HE-O-kvjysuw4bHyBbUcACEwYBhgL/s400/jimlee-asbar-robin-07.jpg" width="335" /></a><br />
<br />
<br />
<b>De fase ná vergeving: gezonder!</b><br />
<a href="https://www.researchgate.net/publication/6376329_Forgiveness_Health_and_Well-Being_A_Review_of_Evidence_for_Emotional_Versus_Decisional_Forgiveness_Dispositional_Forgivingness_and_Reduced_Unforgiveness" target="_blank">Uit psychologisch onderzoek uit 2001 en daarna</a> blijkt al dat vergeven gezonder is dan wrok koesteren: letterlijk is het beter voor je lichaam. Mensen die vertellen vergevende gedachten te hebben ervaren een grotere mate van controle over hun eigen leven. Daarbij komt dat ze ook minder lichamelijke stressfactoren laten zien: zo waren hartslag, bloeddruk en spierspanning lager. Vergeven is gezond.<br />
<br />
Vergeven heeft een positieve invloed op je vermogen om creatief te zijn. Iemand anders heeft geen macht meer over je. Je kunt weer bouwen, want de wrok zit niet meer in de weg. Bepaalt gedrag keur je nog steeds niet goed, sommig verdriet blijft, maar je bevrijdt jezelf van negatieve emoties naar de dader.<br />
<br />
Frère Roger, de man die sprak over ‘ervoor’ en ‘erna’ in het proces van vergeving en verzoening, heeft van dit alles zijn levenswerk gemaakt. <a href="https://www.volkskrant.nl/mensen/de-geest-van-frere-roger-leeft-voort-het-taize-gevoel-is-er-nog~b3c7d699/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F" target="_blank">Hij is vermoord</a> door een verwarde vrouw in 2005 en het eerste dat zijn opvolger deed is het haar vergeven. Daarmee wierpen hij en zijn medebroeders eventuele wrok onmiddellijk van zich af. De gevoelens van verdriet en afkeuring waren er niet minder om, maar het maakte ze vrij om zo zuiver mogelijk te kiezen op welke manier zij hun toekomst zagen.<br />
<br />
<b>Conclusie</b><br />
<div>
Stel dat we nu eens beleid zouden maken op grond van vergeven en verzoenen, is het gemakkelijk om elkaar te vergeven dat we bijvoorbeeld nu eenmaal allemaal vooroordelen hebben? We zijn opgevoed zoals we zijn, we hebben gelezen wat we hebben gelezen, gezien wat we hebben gezien. We zijn allemaal bevooroordeeld op een of andere manier, dunkt me. </div>
<div>
<br /></div>
<div>
Dus kunnen we het elkaar vergeven? Dat hangt van allerlei factoren af. Maar op zichzelf genomen moet het in de meeste gevallen mogelijk zijn.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Is het gezonder voor onszelf? Het lijkt er wel op. Je bent geen softie, maar behoorlijk verstandig, zo blijkt.</div>
<div>
<br /></div>
<div>
Is het gezonder voor onze professionele cultuur en voor onze samenleving in het algemeen? Het lijkt er wel op.</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-47067125007670487392019-04-18T06:55:00.003-07:002019-04-18T06:55:48.328-07:00Diversiteit en de bibliothecaris (@Biebcongres 2019)Wat was het leuk om eens het <a href="https://www.hetnationalebibliotheekcongres.nl/" target="_blank">Nationale Bibliotheekcongres</a> mee te maken. En om er wat te mogen vertellen. Met een clubje die-hards heb ik wat mij betreft een leuk moment gehad, in een intieme situatie, voor zover de prachtige locatie dat toeliet (De Van Nelle-fabriek in Rotterdam).<br />
<br />
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-AIEn264TehM/XLh5RoxDhTI/AAAAAAAC7FQ/x35QjhkhNT8TMpkO-35k2XvDRTQbmAhhACLcBGAs/s1600/2019-4-4_0255.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1286" height="400" src="https://2.bp.blogspot.com/-AIEn264TehM/XLh5RoxDhTI/AAAAAAAC7FQ/x35QjhkhNT8TMpkO-35k2XvDRTQbmAhhACLcBGAs/s400/2019-4-4_0255.jpg" width="321" /></a>Hoofdthema van de dag was <i>diversiteit</i> en dat is natuurlijk ook 'mijn' thema. Althans, als je het definieert dat iedereen gelijke kansen moet krijgen en dat we allemaal fundamenteel gelijkwaardig zijn. Zo ongeveer werd het ook gedefinieerd die dag en er waren allerhande interessante presentaties en workshops die gestalte gaven aan de eh, diverse facetten van de thematiek.<br />
<br />
Wat ik heb verteld had twee delen. Eerst kwam een inhoudelijk deel over diversiteit bezien vanuit literair-historisch perspectief. Vervolgens wat een bibliothecaris mijns inziens met deze informatie kan naar het onderwijs en de wetenschap toe.<br />
<br />
Eerst heb ik wat thema's aangeboord waarover ik het sowieso graag heb: de doorwerking van middeleeuws gedachtegoed in onze populaire cultuur. Als voorbeelden heb ik het kinderboek <i><a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/02/vrouwen-en-kinderen-eerst-moet-dat.html" target="_blank">Juf Braaksel en het geheim van de magische ring</a></i> (2018) en <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/01/stiefmoeder-maar-toch-oke.html" target="_blank">stiefmoeders</a> genomen verband gelegd tussen <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2016/02/jongens-spelen-met-poppen-meisjes-met.html" target="_blank">Prinsessia, Lego Friends</a> en de <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/01/nashvilleverklaring-doorwerking-van.html" target="_blank">Nashvilleverklaring</a>. In beide gevallen kwam het neer op een van mijn favoriete bezigheden: als ik iets waarneem wat naar mijn idee voornamelijk gedachtegoed vertegenwoordigt uit het verleden open ik graag een venster naar het verleden om te kijken van waar het komt. Dan verwonder ik me en mijn verwondering deel ik graag. Om vervolgens dat venster te sluiten en blij te zijn dat we leven in de 21e eeuw. Ik sloot dit deel af met een verwijzing naar de tekst uit de afbeelding: uit een boek uit 2013 van een auteur die op het moment van schrijven veelgeplaagd is om andere redenen; een fragment dat eveneens getuigt een prachtig stukje (onbewuste) doorwerking.<br />
<br />
Het tweede deel was nadrukkelijk bestemd voor bibliothecarissen, die vlijtige, liefdevolle mensen die zich werkelijk dag en nacht inzetten om dienstbaar te zijn aan alles en iedereen in de samenleving. Over mijn waarnemingen over <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/02/de-wondere-wereld-van-de-bibliotheken.html" target="_blank">de wondere wereld van het bibliotheekwezen</a>. Waar het op neer kwam is wat ik alle bibliotheekmedewerkers toewens:<br />
<br />
<br />
<ol>
<li><b>Dat ze in samenwerking met het onderwijs tot mooie producten kunnen komen</b><br />Dat betekent wat mij betreft in de meeste gevallen dat er - allicht - geconverseerd moet worden. Ik meen dat er in elke sector van het onderwijs én in bibliotheken vaak dezelfde wielen worden uitgevonden met de rug naar elkaar toe. Volgens mij kunnen bibliotheken met hun aanbod op het gebied van mediawijsheid, digitale vaardigheden, literatuur en leesplezier, kunst, cultuur en debat zo enorm veel professionals in het onderwijs ondersteunen en ontzorgen. En dat vanuit het respect vanuit elkaars professie.<br /><br />Als je bijvoorbeeld een Ontdeklab hebt gemaakt in je bibliotheek, kun je leerkrachten de ruimte geven om hun kinderen te observeren, of om wellicht op een rustige plek correctie te doen, of om wat dan ook te doen om die leerkracht in zijn professionele behoeften te voorzien. Ik zeg maar wat.<br /><br />Klinkt logisch, maar ik ben buitengewoon goedbedoelde cursussen voor leraren tegengekomen waar vervolgens weinig of geen gebruik van werd gemaakt. Reden: de leerkrachten gaven aan het al druk genoeg te hebben.<br /></li>
<li><b>Dat ze aansluiten bij de thema's en trends die actueel zijn in het onderwijs</b><br />Ik noem maar wat: hoe verhoud je je als bibliothecaris tot gepersonaliseerd leren? Hoe verhoud je je tot blended learning? Hoe verhoud je je tot de enorme zucht naar samenwerking die zo zichtbaar is in de vele vakgroepen op social media en vergelijkbare netwerken waar mensen hun kennis en materialen delen? Hoe verhoud je je als bibliothecaris tot de immer voortwoekerende discussie over literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs? Hoe staan de vakdocenten erin op de school waarmee jij samenwerkt?<br /></li>
<li><b>Dat ze een liefdevolle plek bieden voor onderzoekers</b><br />Universiteiten zijn enorm op zoek naar het zichtbaar maken van de maatschappelijke meerwaarde van al het onderzoek dat er wordt verricht. Ze zien hun onderzoekers graag de deur uitlopen om overal en nergens presentaties te geven over hun harde werk. Bibliotheken zijn de ideale plekken waar die gegeven kunnen worden. Zeker de bibliotheken die zich op enige afstand bevinden van een universiteit. Ik kan me voorstellen dat een universitair pr-bureau bijzonder blij wordt als een bibliotheek een liefdevolle plek - want dat is het per definitie - aanbiedt waar onderzoekers hun resultaten kunnen delen met mensen van allerlei pluimage en waar ze tegelijk - zo nodig - hun presentatievaardigheden kunnen oefenen.</li>
</ol>
<div>
Wat bibliotheken zo uitstekend doen is het aantrekkelijk maken van hun vestigingen. Alle drie de bibliotheken die dit jaar waren genomineerd voor beste van Nederland zijn prachtig en uitnodigend. Dikke duim als je daar of in die geest je collectie (= bibliothecarissen én materialen) zichtbaar hebt gemaakt. Hoera voor de bibliotheek en de zichtbare professionals die er werken of van daaruit het netwerk in gaan!</div>
<div>
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-Kiq3a3YDi6c/XLiBvYUBHBI/AAAAAAAC7Fc/PYHl8j-q1AIbIOsx8fFKHggyJt-Od1Q0wCLcBGAs/s1600/Bibliotheekcongres%2B2019%2B%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="720" data-original-width="1280" height="180" src="https://2.bp.blogspot.com/-Kiq3a3YDi6c/XLiBvYUBHBI/AAAAAAAC7Fc/PYHl8j-q1AIbIOsx8fFKHggyJt-Od1Q0wCLcBGAs/s320/Bibliotheekcongres%2B2019%2B%25281%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<div>
Wat volgens mij nog beter is is als je het als bibliothecaris voor elkaar krijgt dat je zichtbaar bent op de elektronische leeromgeving van scholen en opleidingen. Op welke manier dan ook, zolang het maar vanuit de samenwerking is. En de grote uitdaging lijkt me met name om in het curriculum een vaste plek te hebben, zodat bibliotheken blijvend kunnen bijdragen aan een maatschappij waarin breed geïnteresseerde kinderen worden opgeleid die leren dat ze pas iets mogen beweren als ze het onderbouwen. Pas dan maken we ook diversiteit echt zichtbaar, omdat we dan, bewust van onze vooroordelen, elkaar de kansen kunnen geven die we allemaal verdienen.</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-11758567033231594212019-03-27T12:36:00.003-07:002019-03-28T01:03:52.711-07:00Verklaring omtrent gedragGeïnspireerd door <a href="https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/4656656/woede-om-meldpunt-forum-over-indoctrinatie-onderwijs">docent Tommie Derksen</a>:<br />
<br />
Bij dezen verklaar ik dat ik vanuit het radicaal verlichte gedachtegoed - (terminologie van Jonathan Israel) dat alle mensen gelijkwaardig zijn - heb gehandeld in mijn werk voor bibliotheek, wetenschap en onderwijs. Hiermee geef ik mijzelf dus met terugwerkende kracht aan, omdat ik als leraar en bibliothecaris kinderen en volwassenen heb 'geïndoctrineerd' dat zij prachtig zijn zoals ze zijn, ze inlevingsvermogen nodig hebben voor goed begrip van andere mensen, hun kunstuitingen en dat ik heb willen bijdragen aan een mooie toekomst voor mijn leerlingen, studenten en collega's.<br />
<br />
Eveneens verklaar ik dat ik in heden en verleden heb gepubliceerd op basis van wetenschappelijk onderzoek en waarneembaar gedrag.<br />
<br />
Ik verklaar hiermee ook dat ik het volstrekt oneens ben met de zogenaamde 'nieuwe schoolstrijd' en dat ik te allen tijde bereid ben om dit in een goed, oprecht respectvol gesprek nader toe te lichten, zoals het op een goed democratisch forum hoort.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-41800755329907313632019-03-14T03:28:00.002-07:002019-03-14T03:28:10.550-07:00Over de houdbaarheid van de drievuldigheid social media voor professionals<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-y5THk8R5Y1Q/UoNFt8z2Q6I/AAAAAAAAIl0/vb8jrla0kKA/s1600/H3vsocmed.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://1.bp.blogspot.com/-y5THk8R5Y1Q/UoNFt8z2Q6I/AAAAAAAAIl0/vb8jrla0kKA/s320/H3vsocmed.jpg" width="320" /></a></div>
In 2013 schreef ik een stukje over <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2013/11/heilige-drievuldigheid-docent-op-social.html" target="_blank">hoe een professional zich moet gedragen op social media</a>. Omdat ik toen in het middelbare onderwijs werkte heb ik het geschreven vanuit de optiek van de leraar. Tot op heden krijg ik er uit zowel de publieke als de private sector nog wel eens reacties op. Hartstikke leuk natuurlijk.<br />
<br />
Toentertijd kreeg ik overigens ook allerlei zinnig en inhoudelijk goed commentaar op het stuk. Dat heeft mijn mening erg aangescherpt. Met name de onvolprezen experts <a href="http://www.te-learning.nl/blog/docent-en-sociale-media-een-speelveld-met-drie-hoeken/" target="_blank">Wilfred Rubens</a> en <a href="https://www.trendmatcher.nl/2013/11/de-drie-hoeken-van-het-speelveld.html" target="_blank">Willem Karssenberg</a> gaven fijne aanvullingen.<br />
<br />
Zou het stuk nog zo houdbaar zijn?, vraag ik me af. Of behoeft het enkele nieuwe hoeken?<br />
<br />
Volgens mij bestaat goed social media-beleid nog altijd uit een speelveld met drie hoeken. Het is dan ook een speelveld; niet een setje regels en wetten. Er is ook zes jaar na dit stuk nog zo vreselijk veel niet bekend over social media. Zo weten we dat filmpjes een grotere kans hebben om viraal te gaan als ze worden geplaatst op woensdagmiddag, maar niemand kan het definitieve antwoord geven waarom.<br />
<br />
Kort en goed gaat het mij erom dat je als professional met drie uithoeken rekening houdt:<br />
<br />
<ol>
<li>Gedraag je als een <b>rolmodel</b>. Je bent een volwassene. Gebruik je levenservaring en je gezonde verstand. Dat heb je altijd, ongeacht hoe sterk je digitale vaardigheden zijn. Gebruik social media als een digitale schutting om je privéleven en denk na over welke plaatjes daar op plakt. Experimenteer.</li>
<li>Geef <b>erkenning</b> aan je collega's of leerlingen die social media belangrijk vinden, ook als jij er niets mee hebt. Blijf positief. Volg de discussies en de ontwikkelingen, ook zonder dat je een account hebt.</li>
<li>Kijk of je bepaalde social media kunt gebruiken als <b>toepassing</b> om nieuwe dingen te leren, nieuwe wegen te bewandelen. Zie social media als toevoeging aan wat je doet.</li>
</ol>
<div>
<br /></div>
<div>
Jeetje, als ik dit allemaal teruglees dan denk ik dat we dit tegenwoordig open deuren vinden. Tenminste dat hoop ik wel. Of zie ik het verkeerd?</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<b>Aanvullingen anno nu</b></div>
<div>
<ol>
<li>Onder het kopje van <b>rolmodel</b> hoort nu ook wettelijk je plicht om goed na te denken wat je publiceert online. De AVG biedt een strak kader dat wat mij betreft nog steeds neer komt op het gebruiken van je gezonde verstand. Deze perkt de ruimte om te experimenteren wellicht wat in, maar natuurlijk zijn het fatsoenlijke grenzen als het aankomt op het respecteren van andermans privé-informatie en grenzen.<br />Wat mij betreft moet je je als ouder bijvoorbeeld ook gedragen als een professional. Ik zet bewust geen foto's van mijn kinderen online. Onze oudste gaat steeds meer belangstelling tonen voor social media. Stel je voor dat ik haar waarschuw om niet zomaar alles te publiceren en zij antwoordt: 'Dank zij jou staan er al duizend foto's van me online.' Dank je de koekoek.<br /><i>Fake news</i> herkennen is echt iets waar je als rolmodel een goed voorbeeld hebt te geven. Als je twijfelt aan de bron of de informatie moet je dat niet voor jezelf houden.</li>
<li>Op het gebied van <b>erkenning</b> denk ik dat we ook de mensen moeten erkennen die angstig zijn geworden door alle vertrouwensschade die enkele social media-bedrijven over zichzelf hebben afgeroepen. Het geheimzinnige handelen in informatie, de internettrollen, het lekken van data en de mogelijkheden om je daar als gebruiker tegen te beschermen wegstoppen in schimmige aanvinklijsten zijn geen bemoedigende ontwikkelingen.<br />Anderzijds moet je mensen ook erkennen die zich als rolmodel gedragen op social media, die de positieve mogelijkheden weten te benutten en die het experiment niet uit de weg gaan.</li>
<li>De <b>toepassing</b> van social media heeft wel allerlei verbeteringen doorgemaakt. Met bijvoorbeeld LinkedIn en Facebook kunnen bedrijven en instellingen op een hele hybride manier nieuwe collega's werven. Instagram is momenteel populairder dan andere social media bij jongeren. En over zes jaar is alles weer helemaal anders. Als je je gedraagt als rolmodel is alles volgens mij nog steeds goed. Fouten maken is niet per se interessant, wel wat je ná het fouten maken doet.</li>
</ol>
</div>
<div>
Tja. Ik denk dat hij nog wel houdbaar is, deze drievuldigheid. De grenzen van de driehoek zijn wellicht wat strakker te trekken sinds de AVG van kracht is. Daar binnen is echter nog genoeg ruimte om te ontdekken en te scheppen.</div>
<div>
<br /></div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-3755054832113276452019-03-06T06:58:00.000-08:002019-03-06T07:01:18.553-08:00Captain Marvel of de triomf van opnieuw uitgevonden personage<i><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Captain_Marvel_(film)" target="_blank">Captain Marvel</a></i> -<i> </i>de laatste toevoeging aan de enorme lawine aan superheldenfilms die het afgelopen decennium over ons is uitgestort - vind ik een fraai voorbeeld van een fictief personage dat keer en keer opnieuw is geschapen om in de huidige vorm te verschijnen. Is het slecht om zo'n personage opnieuw uit te vinden? Ik denk het helemaal niet, zolang het doel de middelen maar heiligt. Mijn gedachten hierover zijn meer dan die van een vader van dochters met superheldenstrips als <i>guilty pleasure -</i> of een brede literaire opvatting.<br />
<br />
Captain Marvel wordt nu gepresenteerd als een van de belangrijkste personages van Marvel. Als dat al zo is, dan is dat sinds kort het geval. Ik meen dat ik haar, Carol Danvers, voor het eerst tegenkwam in de jaren '80, als een bijpersonage in <i>De X-Mannen</i>, de Nederlandse vertaling van <i>The Uncanny X-Men</i>. Ze noemde zich op dat moment net Binary, want haar oude naam, Ms. Marvel, vond ze niet meer leuk. Kortstondig heette het personage ook Warbird, daarna weer Ms. Marvel en pas sinds kort <a href="https://www.marvel.com/articles/comics/captain-marvel-s-3-previous-aliases" target="_blank">Captain Marvel.</a><br />
<br />
<a href="https://2.bp.blogspot.com/-NmewLKGvn08/XH6C7ef5L8I/AAAAAAAC6r4/Snu9NNWATJQIRxP_dtQLo8Dj3ewdDZF9QCLcBGAs/s1600/20190303_134646.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="180" src="https://2.bp.blogspot.com/-NmewLKGvn08/XH6C7ef5L8I/AAAAAAAC6r4/Snu9NNWATJQIRxP_dtQLo8Dj3ewdDZF9QCLcBGAs/s320/20190303_134646.jpg" width="320" /></a><br />
Toen ik deze boekjes van uitgever Juniorpress las was er wel een Captain Marvel bij de Avengers (Vergelders), maar zij was een donkere mevrouw met een wit pak die - ik meen - kon veranderen in een lichtstraal. Ook zij was geen iconische superheldin. Ergens achterop een van de oudere exemplaren - ik heb ze niet meer - van de <i>X-Mannen</i> meen ik ooit een reclame te hebben gezien voor een strip waarin Captain Marvel stierf. De gevallen held droeg een pak dat erg leek op dat van het filmpersonage, maar het was wel een man.<br />
<br />
Sinds Disney het bewind voert bij Marvel is Captain Marvel meer en meer naar voren geduwd als belangrijk personage in de comic books. De film onderstreept het belang dat Marvel ziet haar. Ze moeten namelijk wel en om twee redenen: Disney heeft niet de rechten van de meest aansprekende vrouwelijke superhelden van Marvel en Disney heeft zo een antwoord op het succes van de film <i>Wonder Woman</i> (2017) van concurrent Warner Bros./DC Comics.<br />
<div>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
Disney moest wel een krachtig personage scheppen, want de populairste vrouwelijke superhelden hebben ze nog niet in hun filmcatalogus. Waar de personages voor de comic books allemaal netjes zijn overgekocht door Disney, geldt dat niet voor hun equivalenten op het witte doek. Een heel verhaal dat ik nu laat voor wat het is. Het komt erop neer dat de meest aansprekende vrouwelijke personages uit de Marvel-catalogus vooralsnog bij filmmaatschappij FOX zijn ondergebracht, vanwege eerdere deals. We hebben het hier over personages als Storm, Rogue (die overigens ooit de krachten van Captain Marvel had) en Psylocke van de X-Men en Invisible Woman van de Fantastic Four. </div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Bovendien heeft Disney geen Marvel-equivalent van de iconische DC-superheld Wonder Woman. De bioscoopfilm <i>Wonder Woman</i> heeft voor een ware kentering gezorgd op de superheldenmarkt. Het is de eerste 'blockbuster' geweest met een vrouw aan het roer. Dat moment heeft dus tot 2017 moeten duren. Met een <a href="https://www.rottentomatoes.com/m/wonder_woman_2017/" target="_blank">Rotten Tomatoes-score van 93%</a> behoort de film sowieso tot de betere films, ongeacht welk genre. </div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
<b>Wonder Woman: ook aangepast</b></div>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
DC heeft met <i>Wonder Woman</i> een personage uit de stal gehaald dat samen met Superman en Batman tot de eerste superhelden hoort die bestaan. Samen worden ze ook wel de 'Trinity' genoemd, de drieëenheid van DC. Van de twee mannelijke helden zijn al verschillende bioscoopfilms gemaakt, voor <i>Wonder Woman</i> heeft het 75 moeten duren voordat ze op het witte doek verscheen. Het resultaat mocht er zijn.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="https://ewedit.files.wordpress.com/2017/05/wonder-woman-costumes.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="533" data-original-width="800" height="266" src="https://ewedit.files.wordpress.com/2017/05/wonder-woman-costumes.jpg" width="400" /></a>De Wonder Woman uit 2017 is, net als het geval is bij Captain Marvel, <a href="https://comicbook.com/dc/2016/10/21/wonder-woman-costumes-best-worst-anniversary/" target="_blank">een aanpassing geweest van de Wonder Woman</a> uit de comics. In de driekwart eeuw van haar bestaan heeft ze allerlei kleren aangehad, van een tamelijk zedige rok tot aan een bijnabloot badpakachtig kostuum. In 2017 (eigenlijk al een DC-film ervoor, als bijpersonage) was de actrice gehuld in een soort Grieks-mythologische variatie op haar aloude kledij. Dat de Wonder Woman in de stripboeken sindsdien vrijwel hetzelfde is uitgedost lijkt mij het bewijs dat deze <i>make-over</i> een succes is gebleken.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Voor wat betreft het innerlijk is Wonder Woman ook aan onze tijd aangepast. De vrouwelijkheid ligt niet besloten in de traditionele, westerse opvattingen over wat precies vrouwelijk zou moeten zijn (zie <a href="https://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/02/vrouwen-en-kinderen-eerst-moet-dat.html" target="_blank">de theorieën van Judith Butler</a> hierover), maar in haar vermogen om hard en onverbiddelijk te zijn waar noodzakelijk en tegelijkertijd begripvol en inlevend. De Wonder Woman van de film is opgegroeid tussen de vrouwen en haar introductie in onze, door mannen bestierde wereld gaat gepaard met vermakelijke observaties. Nog nooit was ze zo tof, denk ik.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Wie de geschiedenis van het personage erop naslaat kan zien dat zij in het verleden een aantal keer is aangepast aan de tijdgeest. Bedenker William Moulton Marshton maakte van haar een enigszins te aanbidden, goddelijk type, in de jaren '50 verwerd ze vrijwel tot een secretaresse dat een decennium later zelfs een soort go-girl-achtige vrouw werd. In de jaren '80 kende Wonder Woman een opleving in de comics en pas sinds de New 52 (tien jaar geleden) zijn de verhalen om haar heen een tijdje onomstotelijk goed geweest. Het is dus prima dat Wonder Woman voor onze tijd opnieuw is uitgevonden en een symbool van diversiteit is geworden.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Het succes van de <i>Wonder Woman</i>-film wordt ook weerspiegeld in de jaarlijkse catalogus van de belangrijkste strips en graphic novels van DC. Voor de film waren de comics met vrouwelijke hoofdpersonages vooral te vinden in de opsommingen met kleine letters, daarna zijn er speciale hoofdstukken en categorieën aan de catalogus toegevoegd. Wonder Woman heeft de markt ontsloten voor iedereen die niet tot de veronderstelde jongens behoorde die tot dan toe als doelgroep werden aangemerkt.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
<b>Mathilda 30 jaar later: een denkoefening</b></div>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="https://ichef.bbci.co.uk/news/976/cpsprodpb/3A36/production/_103620941_matilda-worldtraveller.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="800" height="225" src="https://ichef.bbci.co.uk/news/976/cpsprodpb/3A36/production/_103620941_matilda-worldtraveller.jpg" width="400" /></a>Wat zou Mathilda zijn geworden als volwassen vrouw? De beroemde Roald Dahl-illustrator Sir Quentin Blake heeft deze denkoefening in een aantal tekeningen zichtbaar gemaakt: Mathilda zou een typische vrouw zijn van deze tijd. Allerlei opties passeren de revue, waaronder bibliothecaris en avonturierster. Zonder het originele boek geweld aan te doen heeft Blake van het personage een onverschrokken voorbeeld gemaakt voor kinderen. Alles kan, als je maar leest.</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Het geeft ook te denken: hoe zou je Anton Wachter tegenwoordig gestalte kunnen geven? Of Frits van Egters? Sarah Burgerhart? Hoe zouden zij in onze tijd zijn geworden?</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Ik vind het altijd een interessant om te zien hoe fictieve personages nieuw leven wordt ingeblazen. Dat gebeurt natuurlijk aan de lopende band, denk aan James Bond, Robin Hood of koning Arthur. Gewoonlijk levert het herscheppen van zo'n fantasiefiguur ook niet tot veel discussie, behalve bij Zwarte Piet. - Daar zou je een krachtig rolmodel van diversiteit van kunnen maken als we allemaal eens tot de kern van de zogeheten discussie zouden komen, maar dat terzijde. - Het herscheppen van personages is geweldig. En of ik naar de film ga of niet: leve de nieuwe Captain Marvel!</div>
</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-89730410205528164392019-03-01T06:55:00.001-08:002019-03-01T14:02:07.044-08:00VU elimineert neerlandistiek. Wat is de juiste vraag?Dat de Vrije Universiteit heeft aangekondigd de opleiding Nederlandse taal- en letterkunde te sluiten roept allerlei vragen in mij op. Voor zover je als mens niet stiekem altijd in opperste verwarring bent, ben ik dat hierover wel. De vragen die in mij opkomen gaan alle kanten op. En: zijn het wel de juiste vragen? Is er een hamvraag? Wie het weet mag het zeggen.<br />
<br />
<div>
Is de sluiting het voorteken van naderend onheil? Of is het het gevolg van een algehele neergaande lijn? Is het erg dat de VU stopt met neerlandistiek? Zo ja: hoe erg? Zo nee: wat nu?<br />
<br />
Is de sluiting de schuld van bestuurders? Van hun opvattingen over gezonde bedrijfsvoering? Zijn het wel de juiste bestuurders? Klopt de lat waarlangs zij de neerlandici en de hun studenten meten wel?<br />
<br />
Ligt het aan de neerlandici zelf? En wacht neerlandici aan andere universiteiten niet hetzelfde lot? Is de structuur van tijdschriftartikelen, congressen en symposia aanlokkelijk genoeg voor nieuwe generaties studenten? Liggen de eisen voor de kwaliteit van de schrijvers en sprekers niet te hoog of juist te laag? Hoe verhouden ze zich tot die van andere wetenschappen? Zijn de onderzoeksvragen nog prikkelend genoeg? Is de samenwerking met andere wetenschapsgebieden hecht genoeg en zo ja, stimulerend genoeg en duurzaam genoeg? Wordt er niet teveel geklaagd op de Pleijs en Van Rossems die de alfawetenschappen voor een breed publiek toegankelijk maken? Waar zijn de Ionica Smeetsen, Freek Vonks, Diederik Jekels en Lieve Scherens van de alfawetenschappen?<br />
<br />
Hebben de alfawetenschappen en vooral de neerlandistiek een imagoprobleem? Betawetenschappen vertegenwoordigen volgens mij misschien wel de weg naar voren en alfawetenschappen de weg naar binnen. Hebben de humanoria in het huidige tijdsgewricht met consumentisme en neoliberalisme nog enige marktwaarde? Zo ja: welke? Zo nee: wat dan? Moet het vak Nederlands wel sexy zijn? Is de weg naar binnen überhaupt sexy? Of kunnen we spectaculaire proefjes verzinnen? Wat is dan het alfa-equivalent van de colafles en het muntsnoepje?<br />
<br />
Is de teloorgang van de neerlandistiek niet ook te wijten aan het onderwijs? Is het werken als leraar Nederlands wel aantrekkelijk genoeg voor de nieuwe generaties? Ligt het niet aan de versnippering van het literatuuronderwijs sinds de jaren '90? Is het vak niet te veel een servicevak geworden sinds de Tweede Fase? Of ligt de schuld bij het basisonderwijs, waar zinsontleding en spelling niet meer met de nadruk werd gegeven van dertig jaar geleden?<br />
<br />
Ligt het aan de ouders? Aan die ouders die hun kinderen dwingen om te kiezen voor zogenaamd 'veilige studies' en N-profielen? Bieden die garanties op betere banen? Klampen zij zich niet teveel vast aan zekerheden die niet bestaan? Zijn hun kinderen niet te bang gemaakt om hun geluk te zoeken daar waar het ligt?<br />
<br />
Is het de schuld van al de politici? Hebben zij niet teveel aangestuurd op loonmatigingen vanaf de jaren '80? Hebben zij niet teveel aangestuurd op financieringssystemen waarin goede voorstellen kunnen worden afgewezen op een gebrekkige presentatie? Verhullen deze systemen niet dat er structureel te weinig wordt geïnvesteerd in de wetenschap, zoals veel wordt gezegd? Is het de schuld van die politici die enerzijds hun mond vol hebben van Nederlandse cultuur, maar desgevraagd niet weten waarover ze het hebben? Of dat ze iets stamelen over de hobby van een loodgieter? Of ligt het aan hun kiezers die hen het mandaat gaven?<br />
<br />
Ligt het niet ergens een soort van aan ons allemaal?<br />
<br />
Ik pretendeer niet de juiste vragen te stellen. Maar stel dat er wel wat juiste vragen tussen zitten: wat moeten de antwoorden zijn? Ik pretendeer ook absoluut niet die te weten. Wat mij betreft moeten we die dan snel gaan zoeken met elkaar, voordat we zaken verliezen die ons dierbaar zijn of zouden moeten zijn.<br />
<div dir="ltr" style="line-height: 1.7999999999999998; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: "times new roman"; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre;"></span></div>
</div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-79531487183535485872019-02-16T13:09:00.001-08:002019-02-16T13:09:25.723-08:00De wondere wereld van de bibliotheken<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://4.bp.blogspot.com/-f-ecYaZiZgQ/XGhvNPqpmgI/AAAAAAAC1cA/9D_Tx9BM9jEqmI5eF9Erb-WVYkwegkLcACLcBGAs/s1600/WsobWijngaards.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="793" data-original-width="558" height="640" src="https://4.bp.blogspot.com/-f-ecYaZiZgQ/XGhvNPqpmgI/AAAAAAAC1cA/9D_Tx9BM9jEqmI5eF9Erb-WVYkwegkLcACLcBGAs/s640/WsobWijngaards.png" width="449" /></a></div>
De iets meer dan driekwart jaar die ik nu in bibliotheekland ronddwaal geeft me nog altijd het gevoel dat ik een soort Alice in Wonderland ben. Wie nog altijd het beeld heeft van een stoffige bende met strenge bibliothecarissen die voortdurend fronsend om stilte verzoeken komt bedrogen uit. Ik heb nog niet eerder een zo dynamische bedrijvigheid gezien als in de bibliotheek. En ik heb een mensenleven in onder meer het onderwijs rondgelopen, dus dat zegt wat (vind ik).<br />
<br />
Wat maakt dat bibliotheekwezen dan zo dynamisch? Om dat inzichtelijk te maken gebruik ik de <i><a href="https://wetten.overheid.nl/BWBR0035878/2015-01-01" target="_blank">Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen</a></i> (2015). Naar mijn mening is dat de tofste bibliotheekwet ter wereld. In bijvoorbeeld <a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Bibliotheksgesetz" target="_blank">Duitsland</a>, <a href="https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1964/75" target="_blank">Engeland</a> of <a href="https://www.canonsociaalwerk.eu/be_scw/details.php?cps=20" target="_blank">België</a> wordt de bibliotheek nog altijd in de culturele hoek gestopt. In Nederland is dat niet het geval, want de Wsob maakt dat de bibliotheek dienstbaar kan zijn aan de hele samenleving en vanuit een ruimer kader. Traditioneel valt de bibliotheek onder de wethouder cultuur in je gemeente, sinds de Wsob valt de bibliotheek onder het gehele college van burgemeester en wethouders (en dat besef dringt inmiddels ook druppelsgewijs door in de raadhuizen).<br />
<br />
Het ruimere kader van de Wsob tracht ik in beeld te brengen met de mindmap hiernaast (klik erop om hem te vergroten). De vijf hoofdwegen vertegenwoordigen de vijf wettelijke functies van de Wsob. (Als leidend gebruik ik de wijze waarop bibliotheken verantwoording moeten afleggen aan de KB, even los van enkele inhoudelijke onvolkomenheden). In het midden staat de bibliothecaris, in mijn persoonlijke optiek de spil van het geheel.<br />
<br />
<i>Collectie staat centraal</i><br />
Volgens mij staat de collectie van de bibliotheek niet alleen meer voor de boeken en materialen die er te vinden zijn. Minstens zo belangrijk is de bibliothecaris. Die moet van heel wat markten thuis zijn, want je moet zowel kennis hebben van de zaken die je in huis hebt, als van de wereld om je heen, als je bibliothecaris wil zijn. Van binnenuit ben je bezig met je boeken en materialen, van buiten uit ben je verbonden met je netwerk. <i><a href="https://cubiss-longread.nl/community-librarians/" target="_blank">Community librarian</a></i> heet je dan, volgens bibliotheekwetenschapper <a href="https://davidlankes.org/" target="_blank">David Lankes</a>, die er verschillende fraaie boeken over heeft geschreven (zij het vanuit Amerikaans perspectief).<br />
<br />
Vanuit de vijf functies van de Wsob doe je je werk. Je moet maar eens de website van de eigen bibliotheek bekijken. Je zult alle activiteiten kunnen herleiden tot een van de vijf:<br />
<br />
<br />
<ul>
<li><i>Kennis en informatie</i>: waarbij je naast lezingen kunt denken aan trainingen voor bijvoorbeeld werkzoekenden, of mensen die moeite hebben met het lezen van bijsluiters, het invullen van belastingformulieren of speciale colleges voor kinderen. Voor universiteiten is de bibliotheek een liefdevolle omgeving voor promovendi die hun diep doorwrochte onderzoeksresultaten willen delen met niet-vakgenoten.</li>
<li><i>Educatie en ontwikkeling</i>: van oudsher werken bibliotheken en onderwijs graag samen. Tegenwoordig is een belangrijk deel van de activiteiten van de bibliotheek het ondersteunen van scholen op het gebied van mediawijsheid en informatievaardigheden. Bovendien zijn <i>Taalhuizen</i> een zichtbare manier waarop bibliotheken Nederlands- en anderstaligen helpen bij het verbeteren van hun taalvaardigheden. Hier is de bibliotheek gewoonlijk een van de leden van een netwerk waarin scholen, bedrijven, welzijns- en andere organisaties samenwerken.</li>
<li><i>Kennismaken met literatuur en leesbevordering</i>: dit is de traditionele tak van de bibliotheek en het is geen wonder dat hier de meeste activiteiten te noteren zijn. Zowel binnens- als buitenshuis ondersteunt de bibliotheek allerlei mensen van onderwijs tot leesclub.</li>
<li><i>Ontmoeting en debat</i>: het is vrij logisch dat je in een bibliotheek mensen kunt ontmoeten. Van eminent belang is hierbij het gebouw geworden. Daar moet de heilige drie-eenheid <i>koffie-wifi-stroom</i> aanwezig zijn, zodat je langdurig kunt studeren, lezen of kletsen. Plaatselijke politici en ondernemers kunnen hier in debat gaan met wie wil meedoen.</li>
<li><i>Kunst en cultuur</i>: op allerlei manieren kan de bibliotheek de burger laten kennismaken met kunst en cultuur. Gewoonlijk gebeurt ook dit met alle andere culturele organisaties in de gemeente. Regelmatig staat er ook wel een aardige lezing op de agenda.</li>
</ul>
<div>
<i>Een spin</i></div>
<div>
Op de mindmap staan allerlei losse woorden tussen de lijnen. Hier heb ik voorbeelden van de vele organisaties gestrooid uit het sociale netwerk van de bibliotheek, in algemene zin dan. Hiermee probeer ik duidelijk te maken dat de bibliotheek een logische partner is geworden voor zo'n beetje elk bedrijf of instelling dat of die op zoek is naar bruikbare informatie. </div>
<br />
<br />
Wel moet gezegd worden dat het beeld dat je bij het woord bibliotheek hebt sterk afhankelijk is van de visie van de koepel waartoe je bibliotheek behoort. Sommige koepels werken met veel vrijwilligers op de vloer en meer ambulante programmeurs, andere hebben juist liever weer de inhoudelijk sterke bibliothecaris. Je gang naar een bibliotheek zal in elk geval vrijwel niet teleurstellend moeten zijn.<br />
<br />
Ik vind het maar een wonderlijke wereld, het Nederlandse bibliotheekwezen. Deze mindmap is maar het topje van de ijsberg. Er valt nog meer dan genoeg te ontdekken. Voel je dan ook vrij om me daarbij te vergezellen.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-12470495194833898082019-02-03T12:45:00.004-08:002019-02-03T12:45:41.410-08:00Vrouwen en kinderen eerst? Moet dat?Een aardige en soms confronterende manier om te bestuderen hoe seksistisch je bent is om een <i><a href="https://secure.understandingprejudice.org/asi/take" rel="nofollow" target="_blank">Ambivalent Sexism Inventory Test</a></i> te doen (tevens wellicht goed voor je Engels). Dat gedachtegoed komt voort <a href="https://www.researchgate.net/publication/232548173_The_Ambivalent_Sexism_Inventory_Differentiating_Hostile_and_Benevolent_Sexism" target="_blank">uit de Amerikaanse psychologie</a> (Glick & Fiske) uit de jaren 1990. Het idee is dat verreweg de meeste mensen onbewust en onbedoeld seksistische opvattingen hebben. In de test kun je reageren op uitspraken als 'Vrouwen worden graag positief gediscrimineerd, maar vermommen dat als gelijke rechten', 'Je bent pas een vent als je de liefde hebt van een vrouw' of 'Bij een ramp moeten vrouwen verplicht eerder gered worden door mannen'.<br />
<br />
Deze theorie is niet los te zien van het invloedrijke <i>Gender Trouble</i> (1993, als <i><a href="https://www.bibliotheek.be/catalogus/judith-butler/genderturbulentie/boek/library-marc-vlacc_2243585" target="_blank">Genderturbulentie</a></i> geredigeerd in onze taal te lezen) van de Amerikaanse filosoof Judith Butler. Zij stelt dat wij allemaal genderneutraal ter wereld komen. Onze opvoeding, cultuur en maatschappij leert ons vervolgens dat we een bepaald geslacht hebben en dat daar een bepaald gedrag bij hoort. We kleden meisjes in jurken, laten ze met poppen spelen en jongens dragen broeken en worden geacht op avontuur te gaan. Van Butler's ideeën uit is de hele <i><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Queer_theory" target="_blank">queer theory</a> </i>ontstaan die alle vormen van gender vanuit een filosofisch kader verklaren en plaatsen.<br />
<br />
<b>Wat we onze kinderen voorschotelen</b><br />
Als ik me even beperk tot kinderboeken, dan heb ik het idee dat we over de hele breedte zeker meer verhalen kunnen lezen waarin jongens en meisjes samen optrekken en er geen grote 'genderturbulenties' zijn. We kunnen met een gerust hart heel wat kinderboeken aan onze kinderen voorlezen of door ze laten lezen. Toch meen ik dat er juist op het onbewuste niveau nog wel wat terrein te winnen is.<br />
<br />
Nu beperk ik me nog wat verder, namelijk tot drie kinderboeken uit 2018, die momenteel met een ster te lenen zijn bij de meeste openbare bibliotheken. Het zijn alle drie prachtige uitgaven, met de nodige aandacht en zorg geschreven en geïllustreerd. Met de Ambivalent Sexism Inventory in mijn achterhoofd heb ik bij deze stomtoevallige selectie (deze drie waren op het moment van uitzoeken niet uitgeleend) zonder langer dan enkele minuten te zoeken wat bevindingen gedaan. Die som ik even per titel op.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://www.karakteruitgevers.nl/include/boeken/wornbhq2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="568" data-original-width="400" height="200" src="https://www.karakteruitgevers.nl/include/boeken/wornbhq2.jpg" width="140" /></a></div>
<b>Bakken met Jill | Jirn Schirnhofer</b><br />
De creatieve en vrolijke Jill Schirnhofer is een groot idool van mijn dochters. Terecht, want ze schudt ogenschijnlijk gemakkelijk indrukwekkende tekeningen en friemelornamenten uit haar mouw en alles wat zij maakt ziet er meteen geweldig uit. We kunnen het de auteur misschien niet kwalijk nemen, maar in de marketingteksten wordt duidelijk dat het boek is 'bedoeld voor meiden die graag net zulke mooie en lekkere dingen willen bakken'. Je zou maar een jongen zijn die graag cupcakes wil versieren met glitters en chocola.<br />
<br />
<b>Juf Braaksel en de magische ring | Carry Slee</b><br />
Carry Slee mag inmiddels een begrip worden genoemd in de wereld van het kinderboek. Deze laatste toevoeging aan haar grote oeuvre is een gelaagd verhaal over een basisschool waar een een leuke, jonge lerares wordt geteisterd door een vreselijk, oud wijf dat schoolhoofd is geworden, juf Brakel, 'Braaksel'. Een soort Bulstronk light naar mijn smaak.<br />
<br />
<i>'Ik heb een nieuwe regel ingesteld,' zegt juf Brakel. 'Hij komt ook op het scherm in de hal te staan, maar ik licht het toch nog even toe zodat er geen misverstand ontstaat. Vanaf nu worden hier op school geen verjaardagen meer gevierd. Die onzin kost alleen maar tijd. Met zingen voor de jarige en vertellen wat de jarige heeft gekregen en het trakteren, zijn jullie op zijn minst een kwartier kwijt. En dat gemiddeld 30 keer 15 minuten. Daan, hoeveel minuten zijn dat?'</i><br />
<br />
Hoe dan ook, de duivel wordt niet genoemd, maar ook hier meen ik weer een <a href="http://martijnwijngaards.blogspot.com/2019/01/stiefmoeder-maar-toch-oke.html" target="_blank">onbewust, gedateerd verhaalmotief</a> te zien. Slee had ook kunnen kiezen voor een ervaren, oudere schooljuf die in conflict raakt met zo'n management-kantoortaal-bullshitbingo-dame van midden dertig.<br />
<br />
<b>Kan Dr. Proktor Kerstmis redden? | Jo Nesb</b><span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12pt; white-space: pre-wrap;"><b>ø</b></span><br />
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;">Ook hier een uiterst vermakelijk kinderboek, dit keer met allerlei kleine kleurenplaatjes tussen de regels door. Mijn negenjarige zelf was hier uiterst content mee geweest, als het toen al had bestaan. Toch lees ik vrij voorin (ik ben zo verstandig geweest het paginanummer niet op te schrijven, maar het is onder de 20, meen ik):</span></span><br />
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;"><br /></span></span>
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;"><i>'Toen ik</i> (= Bulle. MW) <i>op poolexpeditie ging, zette ik mijn eigen leven op het spel en dacht maar aan één ding.' Hij stak een ongelooflijk klein wijsvingertje in de lucht. 'Vrouwen en kinderen - oké, vooral vrouwen - redden van de kou en de honger. Met eenvoudige hulpmiddelen. [...]'</i></span></span><br />
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;"><i><br /></i></span></span>
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;"><b>Tijd voor discussie?</b></span></span><br />
<span style="font-family: Times New Roman;"><span style="white-space: pre-wrap;">Kan het allemaal kwaad, die onbewuste verhaalmotieven? Weet ik niet. Ik ben geen expert. Wel vallen ze mij op. Wel komen de vragen in mij op wat we met dit soort dingen moeten als opvoeder, als pedagoog, als collectioneur. Als vader van twee dochters die in toenemende mate kritisch zijn vind ik het wel fijn om zelf zo bewust mogelijk met deze materie om te gaan. Met wat ze lezen, wat ze zien op tablet en tv en met <a href="http://martijnwijngaards.blogspot.com/2016/02/jongens-spelen-met-poppen-meisjes-met.html" target="_blank">het speelgoed</a> dat ze al dan niet wordt opgedrongen. Wie het weet mag het in elk geval zeggen.</span></span>Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-71164393091468230342019-01-20T00:39:00.001-08:002019-01-20T00:41:32.823-08:00Stiefmoeder, maar toch oké<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://www.dbnl.org/tekst/wijn120wond01_01/wijn120wond01ill0008.gif" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="664" data-original-width="470" height="320" src="https://www.dbnl.org/tekst/wijn120wond01_01/wijn120wond01ill0008.gif" width="226" /></a></div>
<div dir="ltr">
In de trein hoorde ik een jongen (die ik rond de zeventien jaar inschatte) zeggen tegen een (ongeveer even oude) andere jongen: <i>'Ja, ze is wel mijn stiefmoeder, maar ze is wel oké.'</i> Dat vond ik een interessante mededeling. Met name vanwege die tegenstelling dat de vrouw in kwestie ondanks haar functieomschrijving positief wordt omschreven.</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
Het venijn zit 'm in het voorvoegsel 'stief'. We weten niet precies waar het vandaan komt en wat het is, maar het voelt ergens niet goed. Stief. Dat smaakt niet lekker in je mond. Typisch weer zo'n venstertje naar het verleden dat deze jongen onbewust opende.</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
In de literaire traditie komen stiefmoeders er niet best van af. Überhaupt oude vrouwen. Als er in bijvoorbeeld sprookjes sprake is van de combinatie jonge vrouw en stiefmoeder dan staat dat garant voor problemen. Sterker nog, de duivel wordt er altijd op een of andere manier bij betrokken. De duivel als reëel bestaand persoon en aanjager van het kwade dat die stiefmoeder als zijn instrument gebruikt.</div>
<div dir="ltr">
<b><br /></b></div>
<div dir="ltr">
<b>Ongeremde seksuele driften</b><br />
In algemene zin wordt de alleenstaande oude vrouw, <a href="https://www.dbnl.org/tekst/dres005verb01_01/dres005verb01_01_0014.php" target="_blank">de weduwe</a>, in de literaire traditie al snel verdacht van allerlei vreselijk gedrag. Vrouwen hebben vanuit de middeleeuwse traditie de naam emotioneel instabiele wezens te zijn (de woorden 'hysterie' en 'utero' zijn etymologisch verwant). De vrouw zou allerlei driften vertonen, met name seksuele en deze kunnen alleen beteugeld worden door haar onder toezicht te stellen van een man. Mannen zouden namelijk stabiele wezens zijn. Dat betekent dus dat een vrouw hetzij een vader, een voogd of een echtgenoot heeft die haar begeleid. Als een oude vrouw eenmaal al deze mannen heeft overleefd staat ze er alleen voor en wordt zij weer sneller verdacht van alle ellende.</div>
<div dir="ltr">
Bovendien zouden oude vrouwen snel jaloers zijn op jonge vrouwen. Die zijn nog mooi. Die kunnen nog kinderen krijgen en nog volop kunnen genieten van het creatieve proces dat Tot zwangerschap kan leiden. Zij hebben immers een echtgenoot die hun behoeften niet alleen kan beteugelen, maar ook bevredigen.</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
Volgens deze traditie is een oude vrouw hierdoor dus een gemakkelijke prooi voor de duivel. Ze sluiten dan gemakkelijk een pact met de duivel en dat pact is geen contract. Dat werd gezien als seks hebben met de duivel in de ruil voor haar zielenheil.</div>
<div dir="ltr">
<b><br /></b></div>
<div dir="ltr">
<b>De duivel kan wel inpakken</b><br />
In de vroegste teksten van allerlei verhalen waar oude en jonge vrouwen met elkaar worden geconfronteerd zie je dat dat verband op de een of andere manier erbij wordt gehaald. De oude vrouw bedenkt meestal een list om de jonge vrouw uit te schakelen en altijd wordt de jonge vrouw ervan beschuldigd een creatie van de duivel te zijn. Zij is zo mooi, dat kan niet waar zijn. </div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
Ook is het mogelijk dat een oude vrouw ervan wordt verdacht een duivels schepsel te zijn. Dan wordt er met name gedoeld op haar venijnige, listige en gemene gedrag. Het meest sprekende geval vind ik een passage in de prozaroman <a href="https://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=_fre001vanh01" target="_blank">Frederick van Jenuen</a>. Daarin wordt een prachtige koopmansvrouw belaagd door een man die de opdracht heeft gekregen te bewijzen dat zij ontrouw is tijdens de afwezigheid van haar echtgenoot. Deze schurk wil haar huis binnenkomen, maar hij heeft geen idee hoe hij dat moet aanpakken. Vervolgens bedenkt hij dat een oude vrouw de hem ontberende, kwaadaardige creativiteit moet hebben, want die staat dichter bij de duivel. De passage die volgt gaat zelfs een stap verder. Hier wordt beweerd dat het kwaad van oude vrouwen nog veel erger is dan dat van de duivel. Zelfs de duivel moet hoofdschuddend toegeven dat venijnige oude wijven een kwaad weten te bedenken dat hij zelf nooit had kunnen bedenken:</div>
<div dir="ltr">
<i><br /></i></div>
<div dir="ltr">
<i>'[...] dat oude wijf scheen te zijn een eerbaere duechdelike vrouwe / maer van binnen was si vol archs ende fenijns gegoten / ende vol quader valscher practijcken / gelijc die oude wijfs dicwil zijn/want het is een out segghen / Dat die duyuel dye boose gheest niet en can met zijnder listigher subtijlheyt volbrengen / dat can wel een oudt quaet wijf toe brenghen / ghelijcmen in veel exempelen bescreuen vint / ende ghelijck alst oock hier wel blijct / want die duyuel qualick soude hebben gedaen dat dit oude valsce boose wijf bi bracht.'</i></div>
<div dir="ltr">
<b><br /></b></div>
<div dir="ltr">
<b>Over schoonmoeders en vroedvrouwen</b></div>
<div dir="ltr">
De enorme overlevering aan schoonmoedermoppen komt voort uit dezelfde opvattingen over oude, alleenstaande vrouwen. In de prozaroman <i>Margriete van Limborch </i>staat de jaloezie van de schoonmoeder aan de basis van alle ellende die de jonge Margriete ten deel valt: <a href="https://www.dbnl.org/tekst/_lim001limb02_01/_lim001limb02_01_0027.php" target="_blank">Margriete moet wel een schepsel van de duivel zijn</a>, dat haar zoon Etzytes zo verliefd op 'dit sleterken' wordt. Weer die driehoek jonge vrouw-oude vrouw-duivel.</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
In de prozaroman <i>De Zwaanridder</i> sluit de schoonmoeder, Matabrune, zelfs een deal met de vroedvrouw. De jonge vrouw in dit verhaal is al zwanger. <a href="https://www.dbnl.org/tekst/wijn120wond01_01/wijn120wond01_01_0005.php" target="_blank">Samen bedenken ze een plan</a> hoe ze de aanstaande kleinkinderen van Matabrune kunnen elimineren. Die vroedvrouw zit in het collectieve geheugen ook al snel in de verdachte hoek van de duivel. </div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
Oude vrouwen eindigen in prozaromans gewoonlijk op de brandstapel. Naast de verdorven dames in <i>Margriete van Limborch</i> en <i>De Zwaanridder</i> geldt dat ook voor <i>De verduldige Helena</i> en vast ook nog prozaromans waar ik op het moment van schrijven niet aan denk. En waar doet het verbranden van oude dames me ook alweer aan denken?</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
<b>Heksenprocessen</b><br />
In de sprookjes van bijvoorbeeld Sneeuwwitje en Doornroosje is de stiefmoeder een heks. Een heks is een oude vrouw die zich inlaat met magie. Een oude man die zich met magie bezighoudt is meestal een wijze tovenaar, maar dat even terzijde. </div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
Heksen worden traditioneel ook geacht met de duivel samen te spannen. Het was een soort collectief, onbewust verband dat bijvoorbeeld in de zestiende eeuw <i>common sense</i> was. Naast in de literaire traditie zien we dat verband ook terug in de heksenprocessen uit die tijd. Deze hebben zich voornamelijk afgespeeld in het Duitse taalgebied. (<span style="font-family: "times new roman"; white-space: pre-wrap;"><a href="https://books.google.nl/books/about/Popular_Culture_in_Early_Modern_Europe.html?id=TSj2C2PX1p4C&redir_esc=y" target="_blank">Vergelijk Burke 2009, 224-225</a>, een zeer lezenswaardig boek.)</span></div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
<a href="https://books.google.nl/books?id=MC6Fvvr6oskC" target="_blank">Lyndal Roper</a> heeft dit denkbeeld tegen in alle verslagen en processtukken van die heksenvervolgingen. Die zijn veelvuldig bewaard. Door deze te bestuderen kwam Roper erachter dat de meeste vrouwen van hekserij werden beschuldigd door jonge vrouwen. Het patroon dat was te zien was dat een oude vrouw paste op het pasgeboren kind van de jonge vrouw. Het kind kwam te overlijden, door welke reden dan ook, en de oude vrouw kreeg hiervan de schuld, zij werd er door de jonge vrouw van verdacht een heks te zijn. De oude vrouw werd opgepakt en onder vreselijke martelingen moest zij ervan getuigen seks te hebben gehad met een duivel. Daarna was haar doodstraf onafwendbaar.</div>
<div dir="ltr">
<br /></div>
<div dir="ltr">
De verbanden tussen seks met de duivel, seks met dieren (met name honden), dreigende kindersterfte, jaloerse oude vrouwen en vruchtbare, eerbare jonge vrouwen in de historieliederen laten zien dat er een grote stroom aan collectieve ideeën bestond over vrouwen. Deze denkbeelden vinden we terug van liederen tot aan de heksenprocessen. Ook in de <i><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Teufelsliteratur" rel="nofollow" target="_blank">Teufelsliteratur</a></i> die populair is in de tijd van de heksenvervolgingen. In hetzelfde taalgebied, het Duitse, worden in de negentiende eeuw vertellingen opgetekend door allerlei verzamelaars, zoals <a href="https://historianet.nl/cultuur/verboden-voor-kinderen-zo-heftig-waren-de-sprookjes-van-de-gebroeders-grimm" rel="nofollow" target="_blank">de gebroeders Grimm</a>. <span style="font-family: "times new roman";"><span style="white-space: pre-wrap;">En via allerlei moderne interpretaties van dat materiaal van Disney tot de Efteling hebben die denkbeelden ons bereikt, in onze tijd.</span></span></div>
<div dir="ltr">
<span style="font-family: "times new roman";"><span style="white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></div>
<div dir="ltr">
<span style="font-family: "times new roman";"><span style="white-space: pre-wrap;">Zo kan het dat twee jongens in hun volkomen onschuld praten over een stiefmoeder en zo een venstertje bieden naar een verleden dat we nog niet helemaal collectief hebben verwerkt.</span></span></div>
Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-67024290686638086172019-01-06T12:07:00.003-08:002019-01-06T12:17:32.878-08:00Nashvilleverklaring: doorwerking van middeleeuws gedachtegoedVandaag kwam <a href="https://nos.nl/artikel/2266358-honderden-orthodox-protestantse-predikanten-ondertekenen-anti-lhbti-pamflet.html" rel="nofollow" target="_blank">het nieuws aan het licht dat een grote groep orthodox-gereformeerde en -hervormde predikanten en gelijkaardige notabelen een zogenaamde 'Nashvilleverklaring' hebben ondertekend</a>. Dat is een <a href="https://nashvilleverklaring.nl/wp-content/uploads/2019/01/Nashvilleverklaring-Nederlands-definitieve-versie-met-naschrift.pdf" rel="nofollow" target="_blank">Nederlandse vertaling van een document uit de Amerikaanse biblebelt</a> over 'Bijbelse seksualiteit'. Wat dat zo ongeveer is staat daarin. In het document leeft allerlei middeleeuws gedachtegoed voort dat allicht niet thuis hoort in een tijdperk waarin emancipatie zich eindelijk heeft doorontwikkeld tot <i><a href="https://www.volkskrant.nl/wetenschap/inclusiviteit-is-het-nieuwe-emancipatie-iedereen-telt~b51e345c/" rel="nofollow" target="_blank">inclusiviteit</a></i>.<br />
<br />
<b>Middeleeuws gedachtegoed</b><br />
Wat min of meer in de late, verstedelijkte middeleeuwen opgeld doet is het idee van het gezin als hoeksteen van de samenleving. Om allerlei pragmatische redenen is het handig als in de nieuw opgekomen en drukbevolkte steden de verhoudingen tussen man en vrouw helder worden gedefinieerd. De man gaat buiten de deur geld verdienen en de vrouw zorgt voor het huis en de kinderen. De werkelijkheid is nooit zo zwartwit gescheiden geweest, maar de idealen waren duidelijk.<br />
<br />
Een populair verhaal vanaf de late middeleeuwen tot in de vroege twintigste eeuw als model heeft gediend is dat van <i>Griseldis </i>(oorspronkelijk uit de <i>Decamerone</i> van Boccaccio). Dat gaat over een edelman, Gautier, die wil trouwen met het eenvoudige boerenmeisje Griseldis. Om aan zijn hofhouding te tonen dat zij een geschikte echtgenote is vernedert hij haar op allerlei vreselijke manieren en toch ondergaat zij alles zonder te klagen. Een vrouw moet immers gehoorzaam zijn aan haar man, zo is de boodschap.<br />
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: 12pt; text-align: justify; white-space: pre-wrap;"><br /></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: 12pt; text-align: justify; white-space: pre-wrap;">In het historielied <i>Griseldis</i> staan de huwelijkse voorwaarden van Gautier het beste verwoord - beter nog dan in de prozaroman, waarop het lied is gebaseerd.</span><span style="font-family: "times new roman"; font-size: 12pt; text-align: justify; white-space: pre-wrap;"> Deze condities beslaan maar liefst vijf strofes (16 - 20):</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.7999999999999998; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: "times new roman"; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre;"><br /></span>
<br />
<div dir="ltr" style="line-height: 1.7999999999999998; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘'t Belieft u Vader gepresen,</span><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">dat gy sylt myn Huysvrouw zyn.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Salt uwen wil ook wesen,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">daar op berichten myn.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ofte ik u, Lief verheven,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">traut voor myn Huysvrouw saan?</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ofte gy my al u leeven </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">sou wezen onderdaan?’</span></span><br />
<span style="white-space: pre-wrap;"><br /></span>
<br />
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Een vrouw moet dus onderdanig zijn aan haar man. De man is de baas in huis. Een vrouw mag ook niet boos worden op haar man. Ook niet als hij een slechte beslissing neemt. Zij mag immers niet twijfelen aan zijn oordeel:</span></div>
<div>
<br /></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘Gy sult tot geene tye </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">op my wesen vergromt,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">maar altoos even blye,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">wat u ook overkomt.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Dat gy tot geen termyne </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">sult zyn op myn verstoort.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Stelt uwen wil in myne, </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">als een goe Vrouw behoord.’</span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘Sy sprak: ‘Genadige Heere, </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">ik dat niet weerdig ben,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">te komen tot sulker eere.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Maar is dat uwen zin,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">myn genadige Heer verheven,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">zoo gedenkt immernigt</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">dat ik u al myn leven </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">zal geeve een kwaad gezigt.’</span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><br />
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Griseldis belooft dat ze volledig trouw zal zijn. Zelfs als hij haar besluit te doden, dan nog zou ze dat dankbaar aanvaarden:</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘Ik sal myn Heer verheven,</span><span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></div>
<span style="font-family: inherit; white-space: pre-wrap;">als een goe Vrouwe ziet,</span><span style="color: black; font-family: inherit; vertical-align: baseline; white-space: pre;"></span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">gehoorzaam zyn myn leven </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">en doen dat gy gebied.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Om de vriendschap te werven, </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">dat my mag komen aan.</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Al soud gy my doen sterve, </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">ik sal 't in dank ontfaan.’</span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span><br />
<div dir="ltr" style="line-height: 1.8; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<span style="font-family: inherit;"><span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘So waar ik een Vrouw misdaedig,</span><span style="font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><br /></span></span></div>
<div>
<span style="font-family: inherit; white-space: pre-wrap;">deed ik myn Man verseer.</span></div>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Gehoorsaamheid gestaedig,</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">dat is der Vrouwen eer.’</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hy sprak tot al zyn Heeren </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">ende Jonkvrouwe fyn:</span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">‘Siet, deese schamel deeren </span></span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">sal myn Huysvrouwe syn.’</span></span><span style="background-color: transparent; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span><br />
<br />
<b>Waar zijn de LGBTQ+-mensen?</b></div>
Pas ergens in de achttiende eeuw zijn mensen die geen heteroseksuele gevoelens hebben voorzichtig uitgekomen voor de gevoelens die ze wel hadden. Geen wonder dat we in verhalen en teksten voor die tijd geen LGBTQ+'ers tegenkomen zoals we ze tegenwoordig allemaal erkennen. In de Bijbel zul je dan ook vergeefs zoeken naar een uitspraak van Jezus over de - zeg even voor het gemak - niet-hetero's. Ja, iets over eunuchs in Mattheüs 19:12, maar dat is a. niet hetzelfde en b. onderbouwd met zoiets als: 'Wie het begrijpt begrijpt het.'<br />
<br />
Vrij veel theologen zijn het erover eens dat de Bijbel dan ook niet letterlijk geïnterpreteerd moet worden. En als je dat wel doet, dan zul je de context in ogenschouw moeten nemen. Die context kunnen we niet helemaal doorgronden, aangezien de laatste teksten uit de Bijbel stammen uit de eerste eeuw en er zit nu eenmaal een hoop tijd tussen toen en nu. Zoals wat we nu middeleeuwen noemen en vroegmoderne tijd, waarin weer allerlei nieuwe interpretaties van de Bijbel de ronde zijn gaan doen.<br />
<br />
<b>Iets over Bijbelse verdraagzaamheid</b><br />
Boven de Nashvilleverklaring wordt een psalm aangehaald: 'Weet dat de HEERE God is;
Híj heeft ons gemaakt – en niet wij –…' Psalm 100:3. Laten we even meegaan in die gedachtegang. Als God ons allemaal heeft geschapen, dan heeft hij allerlei mensen van ons geschapen als L, G, B, T, Q of +. Eerlijk is eerlijk.<br />
<br />
Van Jezus weten we dat de kern van zijn boodschap twee elementen bevat: ten eerste dat je God met heel je hart, ziel en verstand moet liefhebben. Dan zul je dus ook zijn creaties moeten liefhebben. Dat betekent dat je zuinig moet zijn op de hele schepping, op de aarde en dus ook op elkaar. Voor de duidelijkheid is dat dan ook element twee: heb je naaste lief zoals jezelf. Het wordt in Bijbelvertalingen nogal eens het Grote Gebod genoemd (Mattheüs 22: 34-40).<br />
<br />
Dat Grote Gebod na te leven vergt veel moed. Je zult dus niet zomaar mogen oordelen. Ook niet of een L, G, B, T, Q of + allerlei gevoelens moet onderdrukken of ontkennen. Of jouw hulp daarbij nodig heeft. In die zin zou het alleen maar toe te juichen zijn dat je de regenboogvlag uithangt. En niet teveel rommel maakt.<br />
<br />
We hoeven ons dan ook niet allemaal voort te planten. Sommige mensen kunnen dat nu eenmaal niet. Jezus' volgeling Filippus was dan ook uitermate verdraagzaam voor zo iemand in Handelingen 8: 26-40.<br />
<br />
<b>Venster naar het verleden</b><br />
Wat de ondertekenaars van de Nashvilleverklaring schetsen biedt ons een indrukwekkende blik naar een geromantiseerd verleden dat nooit echt heeft bestaan. De werkelijkheid is nu eenmaal te weerbarstig. Ik ben benieuwd of Jezus - met de kennis van nu - het zelf ondertekend zou hebben. Ik meen van niet.<br />
<br />
Wat ik schandalig vind is dat met de heren Van Dijk en Van der Staaij een Eerste en Tweede Kamerlid openlijk getuige achter dit document te staan. Is dat niet in strijd met Artikel 1 van de Grondwet, want discriminatie? Dat mag wel eens gerechtelijk onderzocht worden.<br />
<br />
De Nashvilleverklaring vind ik zoiets als het Openluchtmuseum: je bent daar kortstondig gefascineerd bij het idee dat mensen water moesten halen bij de dorpspomp, moesten poepen in een koud hok boven een gat en sliepen op stro. Als je naderhand naar huis gaat ben je blij dat je thuis stromend water hebt, een hangende wc en een dekbed. En wifi. Ofwel: dat je leeft in het heden. De in de verklaring opgestelde ideeën over seksualiteit horen aantoonbaar thuis in een ander tijdperk dan het onze.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1359248914090399777.post-24972606427517177422018-04-24T11:02:00.003-07:002018-04-24T11:23:51.158-07:00Naar de bibliotheekUit allerlei onderzoek komt altijd weer naar voren dat kinderen voor min of meer hun elfde plezier moeten hebben in het lezen - of tenminste dat lezen positieve bijverschijnselen heeft (<a href="http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek/publicatie/3408/" target="_blank">bijvoorbeeld hier</a>). Waarom? Omdat kinderen met veel meer gemak en genot hun schoolse taken blijken te doen, maar vooral ook getuigen van meer inlevingsvermogen en meer doorzettingsvermogen. Een boek is volgens de onvolprezen auteur Neil Gaiman '<a href="https://www.theguardian.com/books/2014/nov/17/neil-gaiman-libraries-are-cultural-seed-corn" target="_blank">een kleine empathiemachine</a>' en ik denk dat we het zowel aan de kinderen als aan de samenleving verplicht zijn om die machines zoveel mogelijk in te zetten.<br />
<br />
Voor veel volwassenen is lezen iets dat ze opnieuw ontdekken, vooral als ze met de voor hen juiste boeken in aanraking komen. Wie eenmaal ergens is geslaagd of afgestudeerd - en enige rust heeft voor wat betreft werk en inkomen - is er ineens opvallend veel ruimte voor verhalen die je in het hoofd plaatsen van iemand anders, ergens anders. 'Als ik lees dan ben ik rijk', zong <a href="https://www.youtube.com/watch?v=_p7dqP8OqMg" target="_blank">Jack Poels van Rowwen Hèze</a> en hiermee verwoordde hij hoezeer je het aan jezelf bent verplicht om de empathiemachines ter hand te nemen.<br />
<br />
Ik denk dat er een verband bestaat tussen weinig of gering lezen, de al dan niet vermeende <a href="https://nos.nl/artikel/2226821-het-nederlandse-onderwijs-glijdt-af-al-20-jaar-daalt-niveau-zegt-inspectie.html" target="_blank">verlaging van het niveau van ons onderwijs</a>, de toename van populisme, de toename van taalfouten in de openbare ruimte en de onbewuste omgang met nepnieuws. Niet dat alles is op te lossen met inlevings- en doorzettingsvermogen, maar we zouden er een enorme stap voorwaarts kunnen zetten. Dat brengt ons ook weer bij de slotsom dat lezen goed is.<br />
<br />
<b>De bibliothecaris</b><br />
Een logische gevolgtrekking van deze conclusies zou zijn dat je jezelf en je kinderen - tot tenminste aan hun elfde verjaardag - onderdompelt in zoveel mogelijk boeken. De daaruit voortvloeiende consequenties zijn óf dat je een enorme collectie thuis gaat aanleggen, óf dat je kinderen meeneemt naar de bibliotheek. Voor verreweg de meeste mensen zal de laatste optie de meest haalbare zijn.<br />
<br />
Voor mij is een goede bibliotheek altijd een plek geweest waar niet alleen allerlei bronnen aanwezig zijn, maar vooral ook mensen die deze met plezier voor mij ontsluiten. 'Een ruimte vol boeken is alleen maar een ruimte vol boeken. Een lege ruimte met een goede bibliothecaris is een bibliotheek in wording', zegt <a href="https://davidlankes.org/new-librarianship/" target="_blank">David Lankes</a>, een van de belangwekkendste denkers over het nieuwe bibliotheekwezen.<br />
<br />
De beste bibliotheek doet aan <i>community building</i>. Er wordt gealfabetiseerd, ingeburgerd, geprogrammeerd op elk denkbaar gebied van het menselijke wezen, gepraat, gemusiceerd, geëxposeerd, gestudeerd en nog veel meer. Het bestaat er allemaal naast elkaar: stilte, wifi en stroom versus een praatgroep versus koffie en een krantje. Er wordt samengewerkt met leraren, curatoren, politici, politieagenten, verzorgers, welzijnswerkers, kennismakers en iedereen die wil bijdragen aan de gemeenschap van wie de bibliotheek is.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://www.discworldemporium.com/img/cms/BLOG%20IMAGES/discworld-the-unseen-university-illustration-main-david-wyatt-terry-pratchett.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="578" data-original-width="800" height="288" src="https://www.discworldemporium.com/img/cms/BLOG%20IMAGES/discworld-the-unseen-university-illustration-main-david-wyatt-terry-pratchett.jpg" width="400" /></a></div>
<br />
<b>Persoonlijke noot</b><br />
En de bibliotheek, daar ga ik naar toe. Daar ga ik eigenlijk naar terug. Na 22 jaar lessen en colleges te hebben gegeven in allerhande vormen van onderwijs ben ik vanaf 1 mei aanstaande geen leraar meer, maar bibliothecaris. Binnen de NOBB (Noordoost Brabantse Bibliotheken) ga ik aan de slag als locatiemanager van de openbare bibliotheek Uden en als bestuurder. Het is na vrijwel een jaar van ampele overwegingen geweest dat ik deze nieuwe en tegelijkertijd vertrouwde weg heb gekozen. Het Goede Werk blijf ik dus doen, maar vanuit een andere optiek. De vijf in de wet verankerde bibliotheekfuncties (<a href="http://wetten.overheid.nl/BWBR0035878/2015-01-01" target="_blank">artikel 5</a>) verschillen in niets van het werk dat ik als neerlandicus heb gedaan. (Derhalve blijft ook dit blog een edublog.)<br />
<br />
Alle aardige en ter zake kundige mensen die ik de afgelopen jaren heb ontmoet uit onderwijs, wetenschap, bedrijfsleven, politiek, OCW en aanverwante organisaties, vakbonden, public speaking, wetenschappelijke en openbare bibliotheken, media en podiumkunsten wil ik uitnodigen om in discussie te blijven over het nut en de functie van de bibliotheek. Als zij dat nog niet doen. En om die gesprekken met mij aan te gaan, zodat ik veel kan leren.<br />
<br />
Omdat al zolang uit onderzoek blijkt wat voor baat mens en maatschappij heeft bij het lezen, omdat ik me zorgen maak over het ontlezen - met name de geringschatting <a href="http://www.neerlandistiek.nl/2018/04/lerarenopleiders-nederlands-verenigt-u/" target="_blank">van de historische letterkunde</a> - omdat ik zo graag empathie en doorzettingsvermogen in onze samenleving verankerd zie, ga ik graag als bibliothecaris verder met in wezen hetzelfde werk dat ik al deed. Vanuit mijn nieuwe functie wil ik gaan zoeken naar wat een goede bibliothecaris is en een goede bibliotheek, samen met mijn nieuwe collega's van de NOBB. Iedereen met wie ik de afgelopen jaren van gedachten heb gewisseld - via welk kanaal dan ook - wil ik blijven uitnodigen om met alle behulpzame feedback te blijven komen.Martijn Wijngaardshttp://www.blogger.com/profile/13688543584671778434noreply@blogger.com1