Langzaam de Bronstijd verlaten met de speelgoedgids

Huilend stond mijn dochter destijds voor me, toen ze BB8 ( zeg maar de Olaf van Star Wars) bij het speelgoed voor jongens aantrof bij de Bart Smit. Natuurlijk heb ik onmiddellijk gezegd dat ze me moest aankijken en dat ze álles in deze winkel mag hebben. Binnen bepaalde budgettaire grenzen althans. Seksegescheiden speelgoed vind ik immers een voortbrengsel van denkpatronen die stammen uit de Bronstijd, daarom mag zij rustig ingewikkelde ruimteschepen bouwen van LEGO of een trui kopen met stormtroopers erop. Desalniettemin lijken we op het oog soms enige progressie te boeken op het vlak van het zogeheten jongens- en meisjesspeelgoed. De samenstellers van de eindejaarlijkse speelgoedcatalogi van Bart Smit en Intertoys (binnenkort één bedrijf) hebben de seksescheiding in elk geval al verwijderd uit de inhoud. Wie beter kijkt ziet dat er een hoop optisch bedrog is, maar laten we hoopvol blijven.

Wie door de speelgoedgidsen bladert ziet echter nog steeds alleen meisjes in prinsessenjurken en jongens in ridderkleren, meisjes met theeserviesjes, jongens met gereedschapskisten en de eeuwige LEGO-dozen die stoere ninja's bevatten voor jongens en pastelkleurige vriendinnenkermissen voor meisjes. Eén keer wordt het patroon doorbroken, ergens in de Bart Smit-gids, waar een meisje een lichtzwaard vasthoudt. Ze zou zowaar mijn dochter kunnen zijn.

Is het erg dat speelgoedfolders stereotypen tonen? Ik vind van wel. Sinds 1990 wordt algemeen aangenomen dat je geslacht niet alleen wordt bepaald door je fysieke kenmerken, maar vooral door de manier waarop je je gedraagt en hoe je je bijvoorbeeld kleedt. Gender is performatief. Dat opent het denkraam naar een praktijk waarin je weliswaar een piemel kunt hebben, maar waarin je je verder niet als een stereotype man hoeft te gedragen: je mag een jurk aan. Onder veel, veel meer. De gevolgen van dit soort denken zijn erg positief voor een samenleving, dunkt me. Twijfelgevallen zijn mogelijk en deze hoeven niet meer laatdunkend te worden becommentarieerd door de omgeving als manwijf of mietje. Je mag gewoon zijn wie je bent. Sterker nog, nu uit de biologie het idee komt overwaaien (februari 2015) dat het idee dat er twee seksen zijn simplistisch is, mag het gedachtegoed uit de Bronstijd definitief worden afgeworpen wat mij betreft.

Ondanks wat sommige schreeuwlelijke populisten je willen laten geloven, wonen we in een van de fijnste landen op aarde hier in Nederland. Je kunt hier je geluk behoorlijk nastreven, overleg is gewoonlijk de basis van een besluit en je kunt trouwen met degene van wie je houdt. Niemand hoeft immers alleen oud te worden, daar zijn de meeste fatsoenlijke mensen het wel over eens. Als een vrouw zich in de openbare ruimte wil begeven in een broek, wordt dit in verreweg de meeste grondgebieden van ons land geaccepteerd. - Regio's daargelaten waar allerlei meisjes zich omkleden in het fietsenhok, omdat zij op hun school geen broek mogen dragen, vanwege denkwijzen uit de Bronstijd. - De vraag rijst waarom speelgoedcatalogi in ons fijne land nog steeds alleen maar stereotypen laten zien.

Eén van de interessante stukken die viral zijn gegaan onder mijn zogeheten vrienden op social media is een blogbericht geweest van Martin Gijzemijter, waarin hij beschrijft welke reacties hij heeft gehad op het feit dat zijn driejarige zoon in een prinsessenjurk rondloopt. Is het erg dat hij rondloopt in een Frozen-jurk? Welnee, zou ik zeggen: "Laat het los, laat het gaan!" Juist kinderen moeten de volledige vrijheid krijgen om hun eigenheid ten volle te ontwikkelen. Zij mogen alles hebben uit de speelgoedgids. Binnen budgettaire grenzen. In die boekwerken is geen jongen te zien in een jurk en - op dat Star Wars-meisje na - geen meisje in een mannelijke superheldenoutfit.

Een buitengewoon voorzichtig hoera is desalniettemin op zijn plek dat de inhoudsopgave in de speelgoedboeken van Bart Smit en Intertoys alvast geen specifieke jongens- en meisjesafdelingen aankondigt. Nu is het echter tijd om de pagina's daarachter onder handen te nemen, als we tenminste een daadwerkelijk vrije keus willen geven aan onze kinderen. Als wij, volwassenen, onze kinderen kunnen meegeven dat we ze nu eens écht erkennen zoals ze zijn, dan zijn we eindelijk weer wat schreden verder verwijderd van de tijden waarin men het smeden van ijzer nog moesten ontdekken.