Van richtlijnen social media word je nooit dommer

Vakbond CNV Onderwijs komt vandaag met richtlijnen voor scholen en docenten over hoe om te gaan met social media. In een klein, hanteerbaar documentje sommen ze de belangrijkste zaken op waarmee een school, maar ook een professional, zijn voordeel kan doen. Nu zijn er ook uitgebreidere presentaties op dit gebied te vinden, maar het aardige aan het protocol van CNV Onderwijs is dat je het drie pagina's tellende stuk ook als Word-document kunt gebruiken en dan hoef je alleen maar de naam van je eigen school in te vullen. Gemak dient de mens - al had ik even een déjà vu...

Omdat deze materie mij altijd enorm boeit, vind ik het interessant om het stuk eens aan een nadere beschouwing te onderwerpen. Dat boeien bedoel ik in brede zin; niet alleen alles wat te maken heeft met social media, maar ook communicatie in de allerbreedste zin en jouw rol als professionele docent. Hoe dan ook: van richtlijnen word je immers nooit dommer, toch?

Het uitgangspunt van CNV Onderwijs vind ik erg prettig: er wordt uitgegaan van het gezonde verstand van de professional. Hoera! Daar zou de overheid eens een voorbeeld aan kunnen nemen. Mijns inziens het de vakbond niet naïef; ze geven wel degelijk een hoop tekst en uitleg, zodat ook de digibete collega het een en ander kan begrijpen. Het woord protocol is dan ook wat zwaar aangezet, wordt in de tekst al uitgelegd; het gaat hier om een handreiking van de bond om de discussie op scholen aan de gang te helpen op het gebied van profielsites, videosites en Twitter.

Richtlijnen gebruik social media van CNV Onderwijs

1. Medewerkers van de school delen kennis en andere waardevolle informatie. Dit lijkt mij technisch haalbaar, maar ik weet uit eigen ervaring dat het bijzonder lastig is om tamelijk veel collega's ervan te overtuigen dat het überhaupt nuttig is om te weten dat leerlingen een virtueel leven als even normaal ervaren als het gebeuren offline. Hoe dan ook: in een ideale organisatie hoort zo'n grondgedachte wel.

2. Bij onderwijs onderwerpen maken medewerkers duidelijk of zij op persoonlijke titel of namens de school publiceren.
Goed bedacht! Dit wordt heel vaak over het hoofd gezien. Hoe dan ook, dit principe is gemakkelijk te tackelen als je afspreekt dat de website van de school geldt als spreekbuis namens de school en dat alle andere zaken niet als zodanig fungeren.

3. Medewerkers van de school publiceren geen vertrouwelijke informatie op social media.
4. Ga niet in discussie met een leerling of ouder op social media.
Voor verstandige mensen klinkt dit ontzettend logisch, maar de wat minder ingelichte mensen onderschatten wellicht de kracht en snelheid waarmee een verkeerd bericht gaat rondzingen. Omdat bovendien de privacy-opvattingen van sites als Facebook nogal eens vergaand zijn voor de gemiddelde mens, is het sowieso niet aan te raden om zelfs je meest intieme foto's te publiceren voor alleen je zogenaamde vrienden. Alles wat eenmaal op internet staat is gevoelig voor uitlekken; als het eenmaal op het web staat, staat het er in de regel voor altijd op.

5. Schoolbestuurders, schoolleiders en leidinggevenden zijn altijd vertegenwoordiger van de school – ook als zij een privé-mening verkondigen. Bij twijfel niet publiceren.
6. Medewerkers van de school zijn persoonlijk verantwoordelijk voor wat zij publiceren.
7. Medewerkers van de school weten dat publicaties op social media altijd vindbaar zijn.
8. Bij twijfel over een publicatie of over de raakvlakken met de school zoeken medewerkers contact hun leidinggevende.
Ik hoor bij de groep leraren die vindt dat je altijd leraar bent, 24 uur per dag. Dat betekent dat je je voortdurend bewust moet zijn dat je een voorbeeldfunctie hebt. Als je überhaupt al de onbedwingbare behoefte hebt om domme dingen te doen, is het nog steeds raadzaam om even om je heen te kijken of jouw status als rolmodel niet in het geding is. Zoiets varieert wat mij betreft als het rijden door een rood licht op een drukke kruising tot inderdaad het online publiceren een onnozele zuipfoto. (In een tekstkader op pagina 3 raadt ook CNV Onderwijs je dit expliciet af.) Bovendien: alles is communicatie, dus je moet je ook bijzonder bewust zijn van je taalgebruik. Als een leerling jou groet met 'xxx' moet je dat in vredesnaam dus niet terug gaan doen. Nooit! Sterker nog, heb het eens even met zo'n kind erover wat die nu werkelijk wil zeggen met zo'n afsluiting.

9. De school zorgt ook digitaal voor een veilig klimaat en communiceert met medewerkers, leerlingen en ouders hoe zij dit doet.
10. De school legt vast welke maatregelen zij neemt bij digitale overtredingen van medewerkers, leerlingen en ouders en communiceert dit met deze doelgroepen.
Ja en ja.

De vakbond gaat ervan uit dat we ons verantwoordelijk gedragen en dat we de veiligheid op school zo goed mogelijk willen waarborgen. Daar is niets verkeerds aan. Natuurlijk kun je - en moet je - allerlei zaken nader specificeren. Bovendien is het raadzaam dat ervaringsdeskundige docenten in dit soort zaken onmiddellijk worden gehoord als op een van beide gebieden er een probleemsituatie ontstaat.

Maar goed, het is en blijft raadzaam om gewoon zakelijk te zijn op internet, waar dan ook. Als je al gebruik maakt van sociale media - en dat raad ik je alleen al aan om te volgen wat er allemaal over jou wordt gemeld online - dan raad ik je nog steeds aan om zo'n profielsite in te richten als een soort schutting om je privéleven. En om hierover in discussie te gaan met collega's, ouders en leerlingen lijkt mij alleen maar goed. Daarvoor kan het document van CNV Onderwijs een prima ingang bieden.