Whatsapp brengt groepsdynamica in beeld

Omdat ik niet alle dagen op school ben in verband met mijn promotieonderzoek, zoeken leerlingen via allerlei media contact met mij als zij daaraan behoefte hebben. Dat vind ik prima, want de hoeveelheid berichten is gewoonlijk erg klein. Om een en ander te reguleren heb ik met leerlingen afspraken gemaakt over waar en hoe er wordt gecommuniceerd. Zo begeleid ik profielwerkstukken in een aparte, afgesloten groep op Facebook en via dat medium heb ik ook een groep voor mijn examenleerlingen. Het is opvallend hoeveel sneller ik een meerderheid bereik via Facebook dan via de schoolmail.

Mijn 3 havo-leerlingen zien niets in zo'n Facebook-groep. Zij hebben zelf voorgesteld om Whatsapp te maken. Vrij onmiddellijk heeft een enthousiaste leerling alle klasgenoten en mij samengevoegd in een groep. Mijn doel om daar gelegenheid te geven aan inhoudelijke vragen heb ik echter niet meteen bereikt. Met name de eerste avond na de oprichting van de groeps-app heeft mijn telefoon dermate voortdurend getrild dat ik het apparaatje maar heb uitgezet.

De volgende ochtend staat de teller op 316 nieuwe berichten. De meerderheid van de berichten blijkt afkomstig van drie leerlingen en de inhoud is kort, flauw en niet ter zake doend. Via Whatapp is het mogelijk om in elk geval een txt-bestand te maken van dit alles en precies dat bericht heb ik in de volgende les getoond op het bord. Daarbij heb ik geen waardeoordelen uitgesproken over de inhoud, maar ik heb aan de leerlingen gevraagd wat ik aanmoest met deze gang van zaken.

Allerlei leerlingen hebben een buitengewoon rode kleur gekregen. Samen hebben we gepraat over wenselijk gedrag, de behoefte aan een klassenapp waarin naar hartelust gespamd kan worden en over het feit dat ik in een grote hoeveelheid spamberichten niet ga zoeken naar een mail die wél belangrijk is voor mij of iedereen. Afgesproken is dat de les natuurlijk de plek is waar vragen gesteld kunnen worden, maar dat Whatsapp een prima alternatief is voor mijn regelmatige absentie op school.

Wat vooral aardig is aan het in beeld brengen van zo'n berichtenstroom is dat je zo duidelijk kunt zien wat er eigenlijk gebeurt in en groep. In een klassenapp gedragen leerlingen zich precies als in de fysieke klas. Vooral de grapjassen nemen veel ruimte in en via het digibord heb ik ze goed kunnen confronteren met hun opvallende en veelvuldige aanwezigheid. Het is ze zo duidelijk dat veel communicatie van klasgenoten verdwijnt in de lawine van hun spam. Het deed mij denken aan mijn chatlessen van weleer.

Het resultaat is dat de leerlingen nu zelfstandig op het idee zijn gekomen om een klassenapp te maken zonder mij en één met mij. Via die laatste app heb ik sindsdien slechts één vraag gehad en die is snel daarna door een andere leerling beantwoord met iets als: "Dat had Wijngaards al gezegd!" De leerlingen nemen de app serieus en ik kan dat nu ook doen. Op deze manier geef ik weliswaar Nederlands, maar krijgen we allemaal een mooie les in mediawijsheid cadeau.