Over of het mogelijk is om zindelijk te 'liken'

Facebook kan handig zijn, Facebook kan aangenaam zijn en Facebook kan een aardig hulpmiddel zijn om enigszins bij te houden waarmee allerlei mensen die je omringen zich mee bezig houden. Het komt vaak voor dat je mensen enige tijd niet hebt gesproken, maar dat je dankzij Facebook toch meteen een onderwerp van gesprek weet in de eerste minuten. Het heet een normaal verschijnsel te zijn dat je niet altijd meteen weet waarover je moet praten met iemand en voor mensen die van iets dergelijks last hebben kan een medium als Twitter en Facebook een handig hulpmiddel zijn.

Ik denk dat de 'Like'-knop een geweldige uitvinding is. Met één druk op die knop kun je een zender laten zien dat je zijn boodschap hebt gelezen en dat het goed is voor jou zo. In de geweldige diarree aan informatie die je te verstouwen krijgt, is zo'n knop een geweldige tijdsbesparing. Als je denkt in e-mailtermen, dan schiet je ook onmiddellijk te binnen hoe afschuwelijk veel berichten je mailbox opvullen met slechts enkele woorden als: "Ja, oké." Dat is een soort spam. Een like-knop zou handig zijn in mijn mailverkeer.

Hoe dan ook, soms weet ik niet wat ik aanmoet met een bepaald Facebook-bericht. Dat ligt in de aard van het bericht, dus meestal ook aan die van de zender ervan. Het gevoel van onzekerheid laat zich ook gemakkelijk uitdrukken: ik voel me betrokken bij de zender en de boodschap, maar ik durf niet te 'liken'. In alle gevallen wil ik wel iets doen, maar ik weet niet wat dan wél. Wat is zindelijk 'liken'? Ik zal eens wat voorbeelden opdiepen uit eigen ervaring.

Rouwberichten
Verschillende keren per jaar ontvang ik berichten waarin iemand iets heeft opgeschreven als: "Rust zacht, lieve opa.", of: "Het is al weer twee jaar geleden, lieve [naam]. Ik mis je." Laat ik voorop stellen dat ik enorm meevoel met de persoon in kwestie. Het is vreselijk om geliefden te moeten missen. Helaas kan ik daarvan meepraten en bovendien denk ik dat elke weldenkende en -voelende persoon het hierover met me eens is. Maar, wat moet ik dan met zo'n bericht?

Op like drukken vind ik dan niet kies. Reageren vind ik eigenlijk ook niet zo fijn. Zo'n commentaarregeltje onder de boodschap met "Sterkte, lieve meid." of zoiets vind ik onaangenaam en afstandelijk. Bovendien, ik voel soms zelfs dat mij een soort emotioneel voyeurisme wordt opgedrongen en door te reageren getuig ik er een soort van schuldig te zijn ook. Dat zelfde gevoel heb ik ook bij rouwregisters op internet; ik kan er gewoon nooit iets op typen. Er zijn allerlei mensen die dat wel kunnen en misschien hebben we met z'n allen wel minder schroom om publiekelijk te rouwen op zo'n manier of op een stadiontribune; ik heb geen idee. Noem me ouderwets, maar ik stuur, indien mogelijk, liever een handgeschreven kaartje of een brief. Dat vind ik persoonlijker ook.

In enkele voorkomende gevallen heb ik maar een compromis bedacht: ik heb een privébericht gestuurd via Facebook om te laten zien dat ik erg aan de zender van het bericht denk. Dan heb ik niet iets stoms gedaan als liken of publiekelijk reageren, maar toch heb ik het gevoel iets te hebben gedaan. Als iemand Facebook een prettige plek vindt om te rouwen of om aandacht te vragen voor zijn verdriet, dan wil ik niet te beroerd zijn om via dit medium te reageren. Als de persoon in kwestie dichterbij me staat, dan schrijf ik een brief. In de regel heb ik dan ook het huisadres wel. Maar goed, noem mijn dichtbije vrienden ouderwets, ik heb hen een dergelijk bericht nog niet via Facebook zien versturen.

Hoe dan ook, lastig vind ik het. Het gaat hier immers om menselijk leed. Betrokkenen mogen me altijd benaderen voor troost, maar die bied ik het allerliefste niet via een digitale weg en zeker niet via een virtuele knop waaruit zou blijken dat ik het geuite leed nog leuk zou vinden ook.

Ziekenhuisberichten
Als je ligt te herstellen van een operatieve ingreep lijkt het me bijzonder prettig om met een computertje op je buik te trachten de vaart der volkeren bij te houden. Desondanks zie ik - helaas voor de zenders! - nogal eens Frankenstein-achtige operatiewonden de revue passeren met oprecht - en terecht - FML-achtig commentaar van de ongelukkige patiënt zelf. Leuk vind ik dat niet voor de betrokkene, want behalve dat mij zoiets sowieso niet leuk lijkt, is de zender gewoonlijk iemand die ik graag mag. De like-knop is hier ineens ook geen handige uitvinding meer, een mogelijke 'rot-voor-je-knop' kan ook sarcastisch opgevat worden en een 'unlike-knop' allicht zelfs helemaal verkeerd.

Dan toch maar weer een persoonlijk bericht sturen dat niet op de tijdbalk voor de gehele mensheid, of een afvaardiging, is te lezen. Misschien ontstaat er zo nog een nuttige chat met de zich vervelende patiënt. Het fijne van de manier waarop Facebook zo'n chat aanbiedt betekent dat je ook later kunt reageren op een bericht. Dat kan voor allebei even prettig zijn; een gemiddelde mens ligt niet voor zijn plezier in een ziekenhuis.

Compromitterende foto's
Een totaal andere categorie berichten neemt de meeste ruimte in op mijn alledaagse Facebook-overzicht. Er gaat geen dag van de week voorbij, zonder dat ik foto's gepost zie worden waar mensen zichzelf ernstig tekort doen. Vooral tegen het weekend zie ik allerlei plaatjes waarop diverse lieden uit mijn persoonlijke collectie 'vrienden' zich openlijk te goed doen aan alcoholische versnaperingen, diep in hun keelholte laten kijken of andere gedragingen laten zien waarmee een gemiddelde baas een ontslagprocedure zou kunnen opstarten. Ik vind dat nogal eens niet leuk om te zien ook.

Het is echt niet zo dat ik niet iedereen zijn pleziertje gun. Integendeel, iedereen moet maar doen wat die niet laten kan. Wel vraag ik me regelmatig af waarom ik deelgenoot moet worden van eenieders activiteiten in disco's, feesttenten of obscure zuipgewelven. Ik ben niet snel geschokt, maar ik vraag me wel altijd het nut af van een getoond overbelicht gelaat met rode koontjes waarop zonder enige moeite af te lezen is dat de wijsheid zich al rijkelijk in de kan bevindt. Vooral bij een onderwijs- of wetenschapscollega begrijp ik werkelijk niet wat de als zodanig gefotografeerde verwacht van de publicatie van zo'n kiekje.

Moet ik dan belerend gaan zitten doen? Dat vind ik niet mijn taak. Overigens, verkapt doe ik dat hier nu eigenlijk toch. Zo'n foto van mijzelf zou ik niet op internet willen hebben. Niet omdat ik mij druk maak over wat andere mensen van mij vinden, maar vooral omdat ik het überhaupt nogal ellendig zou vinden als men mij fotografeert als ik mij niet bepaald zou gedragen als een asceet. Laat staan dat ik er aardigheid in zou hebben als ik de volgende ochtend zou ontdekken dat een dergelijk beeld van mij online zou staan met al tientallen likes eronder. Dat zou nogal een Facebook-kater zijn.

Dus ofschoon Facebook een geweldige aanvulling is op het dagelijkse leven en de like-knop een schitterende aanvulling is, heb ik niet het gevoel dat het altijd een uitkomst is deze aan te klikken. Ik wil niemand ervan weerhouden om wat dan ook te posten, maar ik weet zelf nogal eens niet wat ik met dingen moet. Sommige berichten zijn niet geschikt voor zo'n knop, noch voor commentaar eronder. Dat gevoel zal ik ook wel blijven houden en per geval moet ik maar zien óf ik er iets mee moet en, zo ja, wat. Misschien is zindelijk liken meestal gewoon níet liken en doen wat je hart je ingeeft...