Dyslecticus leest speciale letters beter

Als je bent behept met dyslexie, dan heb je een vervelend probleem in onze leesgerichte cultuur. Grafisch ontwerper Christian de Boer beweert een lettertype te hebben ontworpen, waarmee dyslectici minder leesfouten maken. Ik denk zeker dat veel mensen hierbij baat kunnen hebben, maar ik heb geen illusie dat zijn - overigens fraaie en goed doorwrochte - letters een soort van genezend effect hebben.

Een lezer zet in zijn hoofd in een flits - even eenvoudig uitgelegd - zes stappen om van een geschreven zin een beeld te maken in zijn voorstellingsvermogen: je moet herkennen waar de zin begint en eindigt, de losse woorden zien, de losse letters zien, de daarmee samenhangende klanken, de daarmee samenhangende beelden en de betekenis. Bij een dyslecticus ontbreken één of meer stappen. Je hebt dan dus ook verschillende soorten dyslexie; de ene persoon mist stap 3 en 5, iemand anders 2 en 3 en weer iemand anders alleen stap 4.

Ik meen dat er ergens in Groot-Brittannië een wetenschapper rondloopt die beweert dat vergrote kopieën een positieve uitwerking hebben op dyslectici, maar daarvoor heb ik nog nooit een overtuigend bewijs gezien. Als je die theorie zet tegenover mijn uitleg hierboven, dan is het duidelijk dat je met een vergroting geen soelaas biedt; het vervangt de ontbrekende stappen niet. Dat geldt overigens ook voor de blauwe zonnebril, die mensen met dyslexie zouden moeten opzetten volgens eveneens een Brit. Alleen het geven van extra tijd bij het maken van toetsen is vooralsnog de enige hulp waarvan we absoluut zeker weten dat het helpt.

Veel van mijn dyslectische leerlingen zeggen er baat bij te hebben dat zij hun proefwerken op een vergroting krijgen. Dit kun je rustig afdoen als placebowerking, maar zelfs als dat het geval is, ben ik nog niet ertegen om even wat extra kopietjes te maken voor deze kinderen. Mijn ervaring is het dat dyslexie ook vaak een aanslag pleegt op het zelfvertrouwen. Je kunt zo iemand dan nog proberen gerust te stellen dat de natuur nogal eens de dyslecticus compenseert met een dysharmonisch intelligentieprofiel en dus allerlei andere mogelijkheden heeft geopend in het brein, maar dat geeft weinig troost.

Als ook maar iets een rustgevende werking kan hebben, dan ben ik er meteen voor om dat in te zetten. Volgens de briljante eenvoud van de door mij zo geliefde Piramide van Maslow erken je de dyslectische leerling als je hem ondersteuning biedt in de vorm van extra tijd, een vergroting of desnoods die blauwe bril en dat is natuurlijk het allerbelangrijkste. Daarom vind ik het door De Boer ontwikkelde lettertype een hele interessante ontwikkeling. Hij legt zijn ontwerp duidelijk uit op zijn website en daar biedt hij zijn letters ook te koop (dat dan wel) aan. Het lijkt mij dus raadzaam dat wij, onderwijsgevenden, deze ontwikkeling even goed gaan volgen!